SİZ SORUN FARUK ERDEM CEVAPLASIN - faruk.erdem@yeniasir.com.tr
Çalışanlar için işten çıkartıldıklarında iki türlü tazminat hakkı bulunuyor. Bunlardan birisi eğer aynı işyerinde 1 yılı doldurmuşlarsa kıdem tazminatı, ikincisi çalıştıkları süreye göre ihbar tazminatı olarak ödeniyor. Kıdem tazminatı bazı istisnalar dışında kendi istek ve kusurunuz haricinde işten çıkartılmışsanız her yıl için bir brüt ücret olarak veriliyor. Bu ücret belirlenirken de sadece maaş değil yıl içinde düzenli olarak ödenen tüm paralar hesaba dahil ediliyor.
KIDEME BAKILIYOR
İkinci ödenmesi gereken tazminat ise ihbar tazminatı olarak adlandırılıyor. İşverenin de işçinin de iş sözleşmesini feshedeceğini belli bir süre önce karşı tarafa bildirme zorunluluğu bulunuyor. Bu süreyi de o işyerindeki kıdeminiz yani çalışma zamanınız belirliyor. Bu süreye uymadan işten çıkartılan çalışanlara kıdemine göre ihbar tazminatı peşin olarak ödeniyor. Bu bakımdan emekli yahut emekli olmayan işçi ayrımı yapılamıyor. İş Kanunu'nun 17. Maddesindeki düzenlemeye göre, ihbar süresine uyulmadığı zaman ihbar tazminatı ödenmesi gerekiyor. İhbar süresi 6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma süresi için 4 hafta olurken, ödenecek ücret de 1 aylık maaş oluyor. 1.5 yıldan 3 yıla kadar çalışanlar için 6 hafta ve 1,5 aylık maaş, 3 yıldan fazla çalışma için ise 8 hafta yani 2 aylık maaş şeklinde ödeniyor. Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabiliyor. Eğer işçi bu sürelere uymadan işten ayrılırsa bu kez işverene aynı şekilde ödeme yapıyor. İhbar tazminatı böylece iki taraflı bir uygulama olarak değerlendiriliyor. Yine işveren fesih hakkını kötüye kullanmışsa bu sürelerin üç katı tutarında kötü niyet tazminatı da ödüyor.
5 YIL İÇİNDE BAŞVURU ŞART
KIDEM ve ihbar tazminatını alamayan ya da alacakları eksik ödenen çalışanlar, arabulucuya başvurarak hakkını arayabiliyor. Arabulucuya başvuru için zaman aşımı 5 yıl. Yani işten ayrıldıktan itibaren 5 yıl içinde başvuru yapmak gerekiyor. Arabulucu konuyu en fazla 4 hafta içinde sonuçlandırıyor. Eğer uzlaşma sağlanamazsa, çalışan hakkını iş mahkemesinde dava açarak arayabiliyor.
YARGITAY'DAN EMSAL KARAR
YARGITAY 22. Hukuk Dairesi, milyonlarca işçiyi yakından ilgilendiren bir karara imza attı. Yüksek Mahkeme, istifa eden işçiye kesinlikle ihbar tazminatı ödenmeyeceğine hükmetti. İşten atıldığını öne süren işçi, 2. İş Mahkemesi'ne müracaat ederek iş akdine haklı bir neden olmadan son verildiğini öne sürdü. Kıdem ve ihbar tazminatları ile bir kısım işçilik alacaklarının davalıdan tahsilini talep etti. Dosya daha sonra Yargıtay 22. Hukuk Dairesi'ne geldi. İhbar tazminatının İş Sözleşmesi'ni fesheden tarafın karşı tarafa ödenmesi gereken bir tazminat olduğunun vurgulandığı kararda; "İş Sözleşmesi'ni fesheden tarafın ihbar tazminatına hak kazanması mümkün olmaz. Dava dosyası değerlendirildiğinde davacının işi kendisinin bıraktığı anlaşıldığından; Mahkemece ihbar tazminatının reddi yerine yanılgılı değerlendirme ile kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir. Kararın oy birliği ile bozulmasına hükmedilmiştir." denildi.