Ülkemizde en çok iş kazası 2004 yılında meydana gelirken, kazaların en fazla yaşandığı sektörlerin başında madencilik, fabrikasyon metal ürünleri imalatı ve bina inşaatı geliyor
Son 10 yıldaki 706 bin iş kazasında 10 bin kişi hayatını kaybetti. Bakanlık İş Teftiş Kurulu Başkanlığı'nda 901 denetim elemanı bulunduğunu belirten Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, 465 denetim elemanının görev yaptığını bildirdi.
Bakan Faruk Çelik, 2011 yılı verilerine göre iş kazalarının en çok yaşandığı sektörlerin başında kömür ve linyit çıkarılması, makine ve teçhizat hariç fabrikasyon metal ürünleri imalatı, ana sanayi ve bina inşaatının geldiğini bildirdi.
2002-2011 yılları arasındaki 706 bin kazada, 16 bin kişi sürekli iş göremezlik raporu alırken, en çok iş kazası 83 bin ile 2004 yılında, en fazla ölüm 2010 yılında (1.444) gerçekleşti.
İşyerinde iş kazalarının önlenmesi için yapılacak çalışmalar, aynı zamanda iş güvenliğinin ilkelerini meydana getiriyor. İş kazalarının önlenebilmesi veya azaltılabilmesi için işyerindeki emniyetsiz durumları ve emniyetsiz hareketleri ortadan kaldırmak veya en aza indirmek için, ayrıca çalışma şartlarını sık sık gözden geçirmek ve aksayan konularda tedbirler almak gerekir.
Önleme teknikleri
İş kazalarını önleme tekniklerinin başlıcaları şunlardır:
1-Güvenli ortamlar yaratma: İş kazalarının önlenmesinde en etkili yollardan biri iş yapılaen alandaki emniyetsiz durumları ortadan kaldırmaktır. Çünkü güvenli durumları sağlamak için yapılacak çalışmalar hem daha kolaydır, hem de sonuçları süreklilik gösterdiğinden daha etkilidir. Bu çalışmalar iki safhada yapılır. Öncelikle bir işyerinde emniyetsiz durumların ve kaza kaynaklarının tespit edilmesi gerekir. Daha sonra bunların giderilmesine yönelik önlemler planlanır ve gerçekleştirilir. Alınan önlemlerin kesin çözüm getirmesine ve süreklilik arz etmesine dikkat edilmelidir.
2- Eğitimle emniyetsiz davranışları önmelek: Emniyetsiz davranışlar insan faktöründen kaynaklanır. Çalışanların kültür düzeyleri, alışkanlıkları, aldıkları eğitim, psikolojik ve sosyo-ekonomik durumları bu konuda etkili olmaktadır. Bu sebeple emniyetsiz davranışları önlemek çok zordur. Ancak kademeli olarak uygulanacak eğitimlerle azaltılabilir. Verilecek eğitimlerin sadece işçiye değil, çırak, kalfa, usta, ustabaşı, teknisyen, mühendis, işveren yani bütün çalışanlara uygulanması gerekir. Bu eğitim çalışmalarında kitle iletişim araçlarından (gazete, televizyon, radyo vb. gibi), broşür, fotoğraf, film, slayt, kitap, afiş gibi malzemelerden yararlanılmalıdır.
3- İş çalışana uygun olmalı: Kazaların olmaması veya azaltılması için işin çalışana, çalışanın da işe uygun olması önemli bir etkendir. Bu konuda ergonomi biliminden yararlanılır. Ergonomi insan, çevre ve makine ilişkisini düzenleyen ve bu konuda çalışmalar yapan bir bilimdir. Aynı zamanda verimlilik hesaplamasında da önem kazanır. Çalışanın çalışma kapasitesi ve antropolojik özellikleri tespit edilerek, yaptığı iş ve çalıştığı makine dizaynlarında göz önüne alınır.
Makinelerin çok yüksek veya çok alçak olması, üzerindeki kumanda panellerinin kolay erişilebilir yerlerde olmaması, sinyalizasyonların rahatça görülememesi, hatta çalışanın oturduğu sandalyenin vücut yapısına uygun olmaması gibi faktörler iş kazalarının artmasında rol oynamaktadır.
4- Otomasyona gitme: İş güvenliği açısından otomasyon iyi bir yöntemdir. Çalışanlar uzaktan kumanda ile makineleri çalıştırmakta, çalışanın müdahalesi olmadan makineler işleri yürütmektedir. Basit ama tehlikeli işlerin bir kısmı bu konuda geliştirilmiş robotlar tarafından yapılmaktadır. Otomatik çalışma sistemlerinde işlerin tamamen kapalı bir ortamda yapılması ve işçinin sadece izleyici olarak bulunması, ancak bir aksaklık olduğunda müdahale etmesi iş kazalarının önüne geçilmesini sağlamaktadır.
5- Kişisel koruyucular: İş kazalarını önlemek için başvurulacak en son çaredir. Çünkü kişisel koruyucuları kullanmak zordur ve bazı durumlarda kaza olasılığını artırır. Bu sebeple kişisel koruyuculara, ancak makine, teçhizat ve malzemede yeterli güvenlik önlemlerinin alınmasının mümkün olmadığı durumlarda başvurulmalıdır.