2009'un Mart ayından bu yana soluklanmadan yükselmeye devam eden borsada bazı hisse senetlerinin dikkat çekici fiyat gelişmelerine tanık oluyoruz. Çok kısa süre içinde yüzde 100'lerin hatta yüzde 1000'lerin üzerinde fiyatı artan hisse senetleri mi ararsınız, faaliyetini durdurmuş şirketin paylaşılamayan hisse senetlerini mi ararsınız hepsi mevcut bu aralar. Doğal olarak, dalgalar arttıkça yasal bir işlem türü olan spekülasyon ile yasal olmayan manipülasyon arasındaki ince çizgi de kayboluyor.
İnce çizgiyi biraz açalım;
Spekülasyonu kısa süre içinde bir hisse senedinin fiyatında olası yükseliş beklentisine dayalı yapılan alım işlemi olarak tanımlayabiliriz. Ya da fiyatın düşme beklentisi ile önce yüksek fiyattan satılması sonra beklenti gerçekleştiğinde yani fiyat indiğinde geri alınması da bir spekülatif işlem tanımına giriyor. Ancak, manipülasyonda beklentinin gerçekleşmesi beklenmeden fiyat o yönde "yapay olarak" aşağı veya yukarı çıkarılır. Aynı zamanda, manipülasyon sözlü ve yazılı yollarla fiyatları etkilemek suretiyle de yapılabilir. Yani, manipülatörler spekülatörler gibi temennilerinin gerçekleşmesi için uslu uslu beklemezler, haksız kazanç yaratmaya çalışırlar.
SIĞ PİYASALAR
Kurtlar nasıl puslu havayı severse manipülatörler de sığ piyasaları sever. Çünkü, derin olmayan piyasalarda hisse senetlerinin toplam piyasa değerleri düşük seviyelerde kalır. Bu yüzden az miktardaki alış emri fiyatı tavan, az miktardaki satış emri de fiyatı taban yaptırır hisse sentlerine...
Sığ piyasalarda bir de denetim ve gözetim açığı varsa demeyin manipülatörlerin keyfine. Böylece, off-shore alanlarda kurulan fonlarla gelip bizim gibi gelişmekte olan piyasalarda istedikleri gibi at koşturabiliyorlar. Şeffaflık hak getire...
Sacayağın üçüncüsünü de ekleyelim; İhtisas mahkemelerinin olmayışı. Bu konuda uzman savcı ve hakimler olmayınca iş "bilirkişi müessesesine" kalıyor. Gerisini siz tahmin edersiniz.
Son günlerde İMKB'de en dikkat çeken fiyat hareketi "Sönmez Flament" hisse senetlerinde gerçekleşiyor. Hem de öyle gerçekleşiyor ki, şirket gerçek ortakları bile bundan rahatsız oldular ve SPK'ya başvurdular. Sönmez Flament 2009 yılında krizi gerekçe göstererek üretimini durdurdu. Tekstilde küçülme kararı aldı. Kapısına kilit vurmuş bir şirketin hisse senetleri yıllık bazda yüzde 2.748 yükseldi. İnanın yazım hatası yok, yüzde iki bin yedi yüz kırk sekiz.
TOP SPK'DA
Başkan Vedat Akgiray'ın açıklamasına göre SPK konuyu incelemeye aldı. Manipülasyon olup olmadığını ortaya çıkaracak. Manipülasyon olduğu sonucuna varırsa Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunacak. Sonrası ihtisas mahkemesine değil ne yazık ki normal mahkemeye kalacak. Yani bilirkişi raporuna göre sonuçlanacak.
1992 yılında Tansu Hanım'ın sunduğu UDİDEM programını hazırlamıştık. Programın en önemli parçası "finans reformu" idi. Bir çok finansal konu içinde "ihtisas mahkemelerinin" de kurulması vardı manipülasyonları engellemek için. Yıl 2010... Halen yok bu mahkemeler...
SPK'daki son üç yılım kurul üyesi olarak geçti. Yüzlerce manipülasyon dosyasına ben de imza attım. Savcılığa gönderildi dosyalar. Sonuç mu? Hiç sormayın...
Öyle güzel kolay kazanç kapısıdır ki manipülatif işlemler, bundan yararlananlar bu kapının hiç kapanmasını istemezler.