Kasım ayının en önemli virajı olan "ABD seçimlerini" piyasalar geride bıraktı. Beklenen sonuçla karşılaştık 6 Kasım seçimlerinde, Obama bir dönem daha başkanlığa devam etmeye hak kazandı. Rakibi Cumhuriyetçi aday Romney gibi ekonomi ve finans alanında deneyimi olmayan Obama'nın seçimleri kazanması genel olarak pozitif karşılansa da, bazı iş çevreleri sonuçtan pek memnun olmadıklarını gösteren açıklama yaptı. Özellikle, bankacılık sektörü Romney'e daha sıcak bakıyordu. Gerekçelerini ise, Cumhuriyetçilerin daha işbirlikçi ve sempatik düzenlemeler yapacağı algısına dayandırıyorlar.
İkinci Obama döneminde piyasalar açısından nasıl bir gelişme bekleyebilir?
Kritik sorumuzun yanıtından önce ABD ekonomisinin şu an bulunduğu noktayı değerlendirelim...
Seçim sonrasında yapılan tüm analizlerde ağız birliği yapılmışçasına ABD ekonomisinin sorunları listesinin başına "mali uçurum (fiscal cliff)" faktörü konuyor. Gerçekten de ABD ekonomisinde Bush döneminden kalan "ikiz açıklar" etkili olmaya devam ediyor. İkiz açıkların birisi "bütçe açığı" diğeri ise "dış ticaret açığı". Bütçe açığı ABD milli gelirinin yüzde 7'sine kadar ulaşmış durumda. 15 trilyon dolar büyüklüğe sahip bir ekonomi için gerçekten sürdürülemez bir sorun. Dış ticaret açığı da 746 milyar dolar civarında.
MALİ DİSİPLİN
Obama yeni önlemlere başvurmazsa ya da ilk döneminde kongreden geçirdiği önlemler paketlerini uygulamaya koymazsa sadece ABD'nin değil, diğer ülkelerin de başı oldukça ağrıyacak. FED'in eski efsanevi Başkanı Alan Greenspan mali uçurum konusunun çok tehlikeli olduğunu, kısa süre içinde çözümlenmezse, diğer makroekonomik sorunlara yol açacağını dile getirdi özel bir yatırım bankasının düzenlediği seminer konuşmasında.
Mali uçurumun kenarından ABD ekonomisinin alınmasına yönelik önlemlerden bir tanesi gelecek yılbaşında devreye girecek olan "mali disiplin paketi." Toplam 607 milyar dolar büyüklüğünde olan bu önlemde vergilerin yükseltilmesi ve savunma dahil bazı kamu harcamalarının sıkılması gibi konular yer alıyor. Kongreden paketin uygulamasına yönelik aksi bir değişiklik geçmezse, ABD deyim yerinde ise yıllardır bizim gibi gelişmekte olan ülkelere içirdiği acı ilacı kendisi içmek zorunda kalacak.
Bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 2.3 büyüdü ABD. Eğer son çeyrekte hız kesmezse yılı yüzde 2.1 büyüme oranı ile kapatacak. Gelecek yılın projeksiyonu 2012'nin altında yapılıyor. 2013 yılı büyüme hızının ancak yüzde 1.9'u bulması öngörülüyor. Böylesine düşük büyüme hızı ile ABD ekonomisinin mali uçurumun kenarından alınması oldukça zor görünüyor. Ama, kamu açığı finansmanını rahatlıkla hallediyorum derse... Nasılsa Çin ve Japonya gibi ihracat odaklı ekonomiler tahvilleri alıyorlar ve almak zorundalar derse... Her hangi bir önlem almadan mali uçurumun kenarında 2013'üde geçirebilir.
YÜKSEK İŞSİZLİK
Büyüme hızının yüzde 2'nin altında kalması işsizlik oranının yüksek kalmasına neden olacak. ABD'nin işsizlik oranı yüzde 8 sınırında seyrediyor. Bu yüzden FED üçüncü parasal genişleme için öngördüğü 40 milyar dolarlık özel kesim ipoteğe dayalı menkul kıymet alma programını işsizliği makul seviyelere indirene kadar devam ettirecek ki, tahminler en az 600 milyar dolarlık bir enjeksiyon yapacağı yönünde...
Gelelim bu gelişmeler ışığında piyasaların nasıl bir yol izleyeceğine...
105 sayfalık "finansal reform paketini" hazırlamasına rağmen tam anlamıyla uygulayamayan Obama, ikinci döneminde de taşları fazla yerinden oynatmayacağa benziyor. Romney'nin seçim kampanyalarında sıkça vurguladığı Dodd-Frank mevzuatındaki revizyonu ağzına bile almadı. Dolayısıyla, aynı tas aynı hamam ekseninde gidecek piyasalar. S&P 500 ve Dow Jones endeksleri mali uçurumu dikkate alan yatırımcılar yüzünden yüzde 2.3 civarında geriledi. Ancak, Obama'dan gelecek düzelme yönünde adım atma planı kayıpları telafi edeceğinden kuşkunuz olması.
Sonuç olarak, ikinci Obama döneminin ilkinden farkı olmayacak. Yine, ABD ekonomisinin büyüme hızı ve Euro Bölgesi borç çevirme sorunları takip edilecek. Bir de radarda Çin'in büyüme hızı takip edilecek.