Bankaların aktifleri hız kesmeden büyüyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun geçen hafta içinde yayımladığı verilere göre 1.6 trilyon TL civarına ulaştı bankaların aktif toplamları. Bir yerde Türkiye'nin gayrisafi yurt içi hasılasını da yakalamış oldu. Bilançoların yükümlülük kısmında yer alan mevduatlar 955 milyar TL, aktifte bulunan krediler ise 1 trilyon TL sınırını kıl payı aştı.
Bankacılık sektörünün büyümesi ekonomi ve mali derinlik açısından oldukça sevindirici. Ancak, kredilerin önlenemez yükselişi, üstelik Merkez Bankası'nın çabalarına rağmen, iç ve dış talep dengelenmesini zorluyor. 2011 yılındaki hızlı büyüme sonrası bir buçuk yıldır Merkez Bankası iç talebin yanı sıra dış talebi de devreye sokmaya çalışıyor. Krediler kanalıyla iç talep kaynaklı büyüme tasarrufları düşürüyor, dolayısıyla cari açıkları artırıyor. Yüzde 40'ları aşan kredi hacmindeki artış oranı yüzde 15'ler düzeyinde baskılanmaya çalışılıyor Merkez Bankası'nca.
TAKİPTEKİLER ARTIYOR
Çabaların fazla işe yaramadığını rakamlardan rahatlıkla gözlemleyebiliyoruz. Geçen hafta itibarıyla katılım bankaları dahil sektörün plase ettiği tüketici kredileri toplamı 237.2 milyar TL olmuş. 2013 başında 193 milyar TL idi. Bu durumda 9 aylık artış oranı da yüzde 22.7'ye geliyor. Diğer kredileri de dahil ettiğimizde toplam kredilerdeki artış oranı yüzde 25'i buluyor.
Bankaların plase ettiği kredi hacmi yükseldikçe doğal olarak takipteki alacakları da paralel olarak yukarı çıkıyor. Geçen hafta itibarıyla bankaların alacak tahsilinde zorluk yaşadıkları, bu yüzden takip ettikleri alacak tutarları yüzde 17 artarak 27.5 milyar TL'ye çıktı. Bankalar için çok anlam ifade etmiyor, daha doğrusu tahsilat yapamama endişesini fazla yaşamıyorlar. Çünkü, belli bir temerrüt marjı ayırdıkları gibi büyük kısmını da kefil yoluyla sağlama alıyorlar. Sağ olsun memur kefiller. İş güvencesi var ya...
Merkez Bankası'nın her ne kadar kredi hacmindeki artış hoşuna gitmese de bankaları bayağı mutlu ediyor her kredi plasmanı. Zaten, mevduat ve menkul kıymet yoluyla sağladığı kaynakların temel amacı da bu değil mi? Belli bir faiz oranından parayı toplayacak, maliyetler ve karını koyup ortaya çıkan faiz oranında kredi verecek. En sade anlatımla belli maliyetle aldığı parayı daha yüksek orandan satacak.
KARLILIK ORANLARI
Bankaların yine aynı dönem itibarıyla karı yüzde 18.1 yükselmiş. Ocak ayından bu yana 17.9 milyar TL kara ulaşmışlar. Bilançodan ürettiğimiz karlılık oranlarında aslında bir değişim görülmüyor. Aktiflerini yani varlıklarını ne kadar kara dönüştürdüğünü ifade eden aktif karlılık oranı yüzde 1.8 ile yerinde saymış. Özkaynaklarını kara dönüştürme oranı ise çok az da olsa gerilemiş.
Bu veriler ışığında halka açık bankaların piyasa değerlerinin de yükselmesini bekleyebiliriz. Borsa İstanbul'da hisse senetleri işlem gören halka açık tüm bankaların dahil olduğu BIST Banka Endeks değerlerine baktığımızda bırakın değer kazanmayı 2013 içinde değer yitirmiş. Oysa geçen yıl tüm endeksin lokomotifi idi. Yıla 162.505 puanla başlayan endeks dün itibarıyla 141.780 değerine kadar gerilemiş. Görüldüğü gibi halka açık bankaların piyasa değerleri ciddi şekilde düşmüş. Bu arada merak edip baktım, sanayi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin durumuna. BIST Sanayi Endeksi'ndeki kayıp daha sınırlı seviyede kalmış. İnşaatta da benzer resim görülüyor. Demek ki geçen yıl bayağı köpük oluşmuş banka hisselerinde...
Zenginin malı züğürdün çenesini yorarmış misali biz de bankaların karlarındaki artışı analiz ederek biraz yorulduk galiba...