Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı yaklaşık bir ay önce bazı ekonomi muhabirleri ile yaptığı ve canlı yayınlanan toplantıda oldukça iddialı vurgularla TL dolar kurunun yıl sonu itibarıyla 1.92'lere belki biraz daha altına gevşeyebileceğini ileri sürmüştü. Hatta iddiasını o kadar ileriye taşıdı ki "Bana güvenin kazanın" şeklinde bir banka sloganını andıran sözlerle kendinden ne kadar emin olduğunu da kanıtladı.
Yazımı kaleme alırken dolar 1.9750, euro ise 2.6782 seviyelerine kadar düşmüştü. Kurların aşağı yönlü hareketi ister istemez, "Başkan'ın tahmininin tutma olasılığının yükseldiğini" aklımıza getiriyor. Gerçekten söz konusu seviyelere inecek mi? Yoksa kurların şu sıralardaki düşüşü geçici mi?
İPUÇLARI NELER
Başkan Başçı hatırlayacağınız gibi iddialarının bilimsel dayanağını açıklamamış, sadece bazı ipuçları vermişti. İpuçları da şöyleydi: Rezervi fazla kullanmayacağız. Yani yüksek miktarlı dolar satış ihaleleri düzenlenmeyecek, hafta başlarında ihale miktarı duyurulacak, 50 milyon, 100 milyon dolar gibi. İkincisi, TL faiz oranlarını yükseltmeyeceğiz. Gerek politika faiz oranı yüzde 4.5 seviyesinde gerekse faiz tavanının üst bandı yüzde 7.75'de kalacak. TL kullanılarak yabancı sermayenin risk iştahı artırılmayacak. Diğer bir deyişle TL enstrümanların getirileri cazip hale getirilip bu kanaldan yabancı sermaye girişleri teşvik edilmeyecek. Başka? Döviz zorunlu karşılık oranlarında veya rezerv opsiyon katsayılarında bir değişim olabilir mi? Hayır...
Peki geriye ne kalıyor? Çok basit... Ya dolardan TL'ye para ikamesi ya da yeni döviz girişi olacak. Ters para ikamesinin olmadığını bankalardaki döviz tevdiat hesaplarından izleyebiliyoruz. Yastık altındaki dolarlar TL'ye ikame oluyordur demeyin, çünkü o kadar büyük yastık yoktur. Eleye eleye son aşamaya geldik...
Yeni döviz girişi ancak ve ancak kurların düşmesini sağlayabilir. Merkez Bankası'nın aylık yayımladığı "ödemeler dengesinde" yer alan yabancı sermaye hareketlerinden gerek doğrudan gerekse portföy yabancı sermaye girişlerinden umut verici, doları 1.92'ler seviyesine çekebilecek bir hacim görmüyoruz. Tabi, FED'in Eylülde olmadı ama eninde sonunda başlayacağı faiz artırım süreci yabancı sermayenin gelişmekte olan piyasalara karşı risk algısını olumsuz etkiliyor. Dolayısıyla, önümüzdeki aylarda da bu kanaldan döviz girişi konusunda fazla umutlu olamayacağız.
SADECE 5 MİLYAR
Aslında tahminin tutma olasılığını yükselten gelişmenin "varlık barışı" cephesinden geleceğini bekliyordum. Ne yazık ki, ikinci kez uygulamaya sokulan varlık barışından beklenen döviz konusunda hüsrana uğrandı. Başvuru için son gün olan 31 Temmuz bu ayın sonuna kadar uzatılmasına rağmen gelen döviz şimdilik 5 milyar dolarlarda kalmış görünüyor. Çok cüzi de olsa vergiye tabi olduğundan, Maliye varlık barışından yararlanıp parasını getirenlerden sadece 100 milyon TL tahsil edebilmiş. Vergi yüzsüzleri listesinde yer alan ve şov yaparcasına en az 5 milyar dolar getireceğim diyenlerden de tık yok. Nedeni tam bilinmez ama şöyle bir sonuç çıkarabiliriz neden başvurunun düşük kaldığına dair; yabancı sermaye gibi Türkiye dışında parası olan Türkler de yabancı sermaye gibi fazla güven duymuyor bu aralar. Ekim sonunda gelenin bir yarısı daha gelse kurların düşmesi için yine yetersiz kalacak.
Sonuçta, tahmin edeceğimiz döviz girişlerinden fazla umut görünmüyor. Demek ki, tahmin edemeyeceğimiz döviz girişlerine güvenip kurların gerçekten 1.92'lere kadar gevşeyeceğini bekleyeceğiz. Zaten net hata ve noksan kalemi güvenimizin artmasını sağlıyor.