Altay'ın futbolcusu, Ayyıldız Çetesi'nin lideri Adnan'ın hikayesi hep az bilindi. Türkiye Cumhuriyeti siyasi, ekonomik ve demokrasi tarihinin en sarsıcı aktörü Adnan Menderes, daha çok siyasetçi kimliğiyle tanındı. Ama "insan" Adnan, siyasetçi Adnan Menderes'ten çok daha renkli, çok daha hayran olunası bir kimlik olarak daha çok bilinmeli bence.
Dün; Adnan Menderes Üniversitesi (ADÜ) bence çok ama çok özel ve tarihi bir işi başardı ve düzenlediği, "Türk Tarihinde Adnan Menderes Sempozyumu", tarihteki çok ama çok özel yerini aldı. Rektör Prof. Dr. Mustafa Birincioğlu'nu ve Sempozyum Düzenleme Kurulu'nda emeği geçen herkesi ayakta alkışlıyorum. Ama kendilerinden bir de ricam var. Çok farklı ve yeni bilgilerle tarihe ışık tutacak sözleri, lütfen hem sözlü ve görsel olarak hem de yazılı bir kitap halinde ölümsüzleştirsin ve milyonlarca insanın ulaşacağı bir döküman haline getirsinler. Yeni Asır TV'den de canlı yayınlanan bu sempozyumun ayrıntılarını, haber sayfalarımızda okuyacağınızdan çok fazla detaya girmek istemiyorum. Ama benim de birkaç sözüm ve tarihe not düşmek istediğim şeyler var izninizle;
Savaş sonrasının Türkiyesi'nin yoksulluğu, geri kalmışlığı için birşeyler yapmak için yola çıkan genç Adnan Menderes, Cumhuriyetçi Serbest Fırka'nın Aydın İl Başkanı oldu. Demokrasiye sonuna kadar inanıyordu ve memleketin ancak yeni fikirler ve yeni kadrolarla ayağa kalkacağına inanıyordu. Ama başarılı olamadı bu ilk deneme ve memlekete geri döndü. Atatürk geldi bir gün Aydın'a. O'nun gözlerinden yayılan ışık etrafı taradı ve Genç Adnan'ı gördü. "Sen burada kalmayacaksın" dedi ve Çakırbeyli Adnan Bey, başkent Ankara'da CHP'nin Aydın mebusu olarak göreve başladı. 15 yılın sonunda demokrasinin asıl başladığı 1946'da verilen Dörtlü Takrir, 1950 Mayıs'ında başlayan ve 10 yıl sürecek muazzam dönemin de başlangıcı oldu. Türk milleti, Başvekil Adnan Menderes'i de, Has Bey Adnan'ı da çok sevdi.
Yeni Asır olarak 11 Mayıs Çarşamba günü sizlerle buluşturduğumuz Adnan Menderes isimli özel çalışmamızı lütfen okuyun, tekrar tekrar okuyun. Aydın Valisi Hüseyin Avni Coş, ADÜ, Aydın ve Nazilli belediye başkanları, Kuşadası ve Söke belediye başkanları, Aydın, Nazilli, Söke ve Didim Ticaret Odası, Aydın Sanayi Odası, Aydın Ticaret Borsası, Aydın Ziraat Odası ve Eliçelik Şirketi Aydın'ın en önemli mirasına sahip çıktılar. Emeği geçen Yazı İşleri ve reklam bölümündeki arkadaşlarımın heyecanı da, 52 sayfalık derginin her satırında hissedildi.
Birand'ın tarihi özrü
Benim; düne dair kayıtlara geçirmek istediğim birkaç ayrıntı var;
'Konferansa Video' yoluyla canlı katılan gazeteci-yazar Mehmet Ali Birand, bence tarihi bir açıklama yaptı. CHP'li bir aileden gelen ve 60 ihtilalinde Menderes'e karşı olan gençler içinde yer alan Birand, ilk kez "özür diledi." İşte sözleri, "Bugün karşınıza, zamanında bilinçsiz bir genç, şimdi de kendinden utanan bir liberal-demokrat olarak özür dilemek için çıkıyorum. O yıllarda CHP bizim için devletti, İsmet İnönü devlet demekti ve söyledikleri herşey bizim için tartışılmazdı. İşte bizler, o gün bu ruh haliyle demokrasinin en büyük yüz karasının sebeplerinden biriyiz belki de. Bu demokrasi ayıbında o günkü CHP'nin de, üniversitelerin de çok suçu var..."
60 ihtilali kadar, 12 Eylül darbesi, 28 Şubat ve 27 Nisan post-modern darbeleriyle de aynı samimiyette yüzleşmek ve bütün bu demokrasi ayıplarıyla yüzleşmekten korkmamak Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni seven herkesin görevi olmalı...
Birand'ın sözlerinden sonra söz alan gazeteci-yazar Taha Akyol'un, İsmet İnönü'nün damadı gazeteci-yazar Metin Toker'in kitaplarından alıntı yaparak sürdürdüğü konuşmalar da tarihiydi. Hataları ve sevaplarıyla çok objektif bir Menderes analizi yapan Akyol, rahmetli Metin Toker'in de samimiyetle eleştirdiği Menderes'e karşı yapılan acımasız muhalefetten çarpıcı örnekler verdi. Halkın oylarıyla seçilmiş bir Başbakan'a itafen söylenmiş ve yazılmış hitaplardan birkaçını utanarak sizinle paylaşmak istiyorum; "Ey bayağının bayağısı maskeli haydut, akrep, ulan, herif, rezil, utanmaz, Agop'un kazığı, kara çete..."
Menderes'in One Minute'si
Aydınlı genç meslektaşım Erdal Şen, yazdığı "Bir Yiğit Vardı" kitabından örneklerle anlattığı Adnan Menderes'in en çarpıcı anısını tekrarlamakta fayda görüyorum; "Türkiye'de sadece Ankara Çubuk Barajı'nın olduğu yıllar ve Menderes, Dünya Bankası'ndan (DB) barajlar yapmak için kredi ister. Fakat; sadece bir baraj yapabilirsiniz yanıtı alır. Ama Menderes, elalemin 1 tane yapabilirsiniz dediği barajdan tam 21 tane yapar. Demirköprü Barajı için DB'den istediği kredi reddedilince bir mektup yazar ve DB'nin Ankara bürosunu kapatmasını, temsilcisini de geri çekmesini söyler. Yani, ilerlemek isteyen Türkiye'nin hızını kesen DB'yi, Türkiye'den kovar."
Özetle; dün Aydın'da canlanan ruh, bütün Türkiye için örnek olmalı. Tarihimizle yüzleşmek, tarihimize ihanet değildir. Yüzleşelim ki; yeni nesillere daha dürüst ve daha yalansız bir miras bırakalım. Bu söze itirazı olan var mı?