Ergenlik; fizyolojik değişiklikler ve artan cinsel hormonlarla belirlenen çocukluk ve yetişkinlik arasındaki dönemdir. Bu tanıma göre belirleyici olan fizyolojik değişiklikler, artan cinsel hormonlardır.
İşte bu değişiklikler nedeniyle ergenin cinsel eğitimi önem kazanmaktadır.
Genel olarak bilimsel kaynaklar ergenlik döneminin 11- 12 yaşlar ile 19-20 yaşlar arasında kabul eder. Aşağı yukarı birkaç yaş oynayabilir. Ergenlik uzun ve çalkantılı bir dönemdir. Genel olarak 12-14 yaşarası döneme erken ergenlik, 14-16 yaş arası döneme orta ergenlik, 17-19 yaş arası döneme ise geç ergenlik dönemleri denilir. Ve yaşlarla belirtilen her bir dönem birbirinden farklı özellikleri içerir.
ERKEN ERGENLİK
Bedendeki hızlı değişim ve denge sorunu. Erken ergenlik dönemi yani 12-14 yaş arasındaki dönemde ilk çarpıcı değişim bedensel değişimdir.
Bedendeki bu hızlı değişim kimi zaman zaman birçok sorunu da beraberinde getirir. Ergen bedeniyle uğraşmaya başlar. Zayıflığı, şişmanlığı, kısa olması, uzun olması, yüzünde yeni yeni oluşmaya başlayan sivilceler, saçının şekli ergenin dikkatini çekmeye başlar ve bir anda ergen için yaşamındaki en önemli olay haline gelir. Zamanının büyük bir bölümünü ayna karşısında kendisini didikleyerek geçirmeye başlayınca bu durum ailesinin de dikkatini çeker. Ergen ailesi çocuğunun neden ayna karşısında bunca zamanı harcadığını anlayamaz ve genellikle bu nedenle ergen ve ailesi arasında çatışmalar başlar.
Yine bu dönemde ergen bedeniyle savaş halinde olduğu ve kendi dış görünüşünü beğenmediği için özellikle kızlarda sağlıksız dietler, yeme bozuklukları da bu dönemde görülmeye başlanabilir.
AİLE İLE OLAN İLİŞKİLER
Erken ergenliğin bu döneminde ergen daha fazla bağımsız olmak ister, gece sinemaya arkadaşlarıyla birlikte gitmek ister, harçlığına daha fazla zam ister, daha fazla marka giyinme ya da tüketme isteği artar.
Arkadaşlarıyla geçirdiği zaman gittikçe artmaya başlar, dinledikleri müziğin tarzı değişir, telefonda harcanan zaman artmaya başlar, anne- babasının cümlelerine itirazlar başlar hatta bu itirazların sıklığı nedeniyle anne-baba ile çatışmalar artar. Ergen anne ve babası bu dönemde "Sanki çocuğu kendinden uzaklaşıyormuş" gibi hissedebildiğinden paniğe kapılabilir. Ergenin içinde bulunduğu dönemin etkisiyle böylesi iletişim sorunları yaşanabilir. Annebabaların ergenlik dönemiyle ilgili makaleler, kitaplar okuyup süreci anlamaları çocuklarıyla olan ilişkilerinin daha sağlıklı olması için önemlidir.
OTORİTEYE KARŞI İSYAN
Belki de bu dönemin en önemli sloganı "karşıyım karşı her şeye karşı" olabilir. Erken ergenlerin kendini kontrol edebilmeyle ilgili ciddi sıkıntıları olabilir. Bu nedenle okulda öğretmenlerle-okul idaresiyle arasında çatışmalar çıkabilir..
Sınıfta arkadaşlarının arasında azarlanan bir ergende yoğun utanç duygusu ve asice davranışlar görülebilir. Kurallara uymak bu yaştaki bir ergen için anlaşılabilir bir durum değildir, tam tersine kuralsızlık ve bağımsızlık ister. Ve zaman zaman da okulda başını belaya sokabilir.
DENGE
Yine de bu dönem ergenin hızlı değişime karşı kendi dengesini bulmaya çalışma dönemidir. Görünürde aile ile ve tüm otorite figürleriyle, isyan ve bağımsızlık savaşı yaşansa da aslında bu dönemde aile ile bağlarını koparmamaya çalışır.
Bu hızlı değişimlerden dolayı alt üst olur, öfkelenebilir ama asıl amaç yeniden dengeyi bulmaktır.
Elbette ailelerin ve eğitimcilerin bu yaştaki çocukları ile inatlaşmaları doğru değildir. Anne baba ve eğitimciler ergene onu anladıklarını, bu zor süreçte ona yardımcı olmak istediklerini hissettirebilmelidir. Anlaşıldığını hisseden ergen bazen derin bir rahatlama duygusu hissederek dengesini yeniden bulma mücadelesine girişse de bazen de içinde bulunduğu olumsuz ruhsal durum nedeniyle çatışmaya devam edebilir.