Sıklıkla 40 yaş üzeri kadınlarda görülen meme kanseri, daha seyrek olarak 20'li yaşlarda, hatta gebe veya emziren kadınlarda da ortaya çıkabiliyor. Memede bu dönemde ele gelen bir kitlenin süt bezesi gibi düşünüldüğünü ifade eden Prof. Dr. Tülay Canda, "Özellikle ailesinde meme kanseri öyküsü olanlar bu durumda mutlaka kontrollerini yaptırmalı" diyor
Meme kanserinin sadece ilerleyen yaşlarda belirti vermediğine dikkat çeken Prof. Dr. Tülay Canda, "Genelde gebelikte veya süt verme döneminde memenin herhangi bir yerinde şişlik, ele gelen bir farklılık olduğu zaman insanlar bunu süt bezesi gibi düşünmek istiyor. Büyük olasılıkla böyle olabilir ama düşük olasılıkla bile olsa meme kanseri riski söz konusu olabilir. Maalesef gebelikte veya süt verme döneminde olan hastalarımız var" diyor.
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tülay Canda, özellikle ailesinde, anne, teyze, kız kardeş gibi birinci derece akrabalarında meme kanseri görülen kişilerin çok daha dikkatli olmaları gerektiğini söylüyor.
GENEL CERRAHA GİDİLMELİ
Memede kitle fark edildiği zaman genel cerrahi uzmanına başvurulması gerektiğini belirten Prof. Dr. Tülay Canda, "Meme kanserinin primer hekimi genel cerrahtır. Genel cerrah muayene eder ve yaşa göre hangi incelemelerin yapılması gerektiğini söyler. Örneğin 30 yaşın altında herhangi bir kadın kendi başına 'Ben meme filmi çektireceğim' diyemez. Çünkü o yaşta memenin ışın alması risktir. Ancak genel cerrah muayene eder, hastayı radyoloji uzmanına gönderir" diyor.
Kendi kendine meme muayenesi nasıl yapılır?
Yirmi yaşın üzerindeki tüm kadınlar her ay kendi memelerini muayene etmelidir. Meme muayenesi için en uygun zaman adet bitiminden sonraki ikinci ve üçüncü gündür. Bugünlerde meme hassasiyeti ve şişliği en aza iner. Menopoza giren kadınlarda ise her ayın belirli bir günü seçilerek muntazam olarak her ay yapılmalıdır.
Kendi kendine meme muayenesini 3 şekilde yapılmalıdır:
1. Ayna karşısında gözlem
2. Ayakta ya da duş alırken elle muayene
3. Sırt üstü yatarken elle muayene
-Ayna karşısında gözlem:
Aydınlık odada, belden yukarısı çıplak olarak boy aynası önünde durulur, kollar önce yanlarda, sonra yukarda baş arkasında ve daha sonra kalçalara sıkıca bastırarak durulur. Bu arada aynada memeler gözlemlenir. Dikkat edilecek noktalar:
* Her iki meme aynı büyüklükte mi?
* Dış hatlarda bir farklılık var mı?
* Büyüme, küçülme, büzüşme var mı?
* Meme cildinde kırmızılık, morluk, cilt çekintisi, portakal kabuğu görünümü, yara, şişlikler var mı?
* Meme başı çevresinde büyüklük ve renk farkı var mı?
* Meme başında genişleme, düzleşme, çöküntü, yön değiştirme, kabuklanma, çatlak, kırmızılık, yara var mı?
* Meme başından akıntı veya kan geliyor mu?
Yukarıdaki bulgulardan herhangi birine rastladığınızda hemen bir genel cerrahi uzmanına başvurulmalıdır.
-Ayakta veya duş alırken muayene:
Banyoda sıcaktan bir gevşeme olması, ıslak ve sabunlu ortamın kaygan olmasının muayeneyi kolaylaştırması nedeniyle duş alırken rahatça kendi memenizi kontrol edebilirsiniz. Bir kolunuzu başınız üzerine kaldırıp diğer elinizin 2., 3. ve 4. parmaklarının iç yüzleri ile daireler çizerek tüm memenizi ve koltuk altınızı yoklayın.
-Sırtüstü yatarken muayene:
Sırt üstü yatın ve muayene edeceğiniz meme tarafın omuzu altına bir yastık koyun ve o taraf kolunuzu başın arkasına doğru kaldırın. Bu pozisyonda meme göğüs duvarınız üzerinde iyice yayılacak, içinde farklı bir şey varsa daha kolay fark edilecektir. Diğer elinizin parmaklarının iç yüzleri ile dairevi hareketler yaparak tüm meme ve koltuk altı muayene edilir. Daha sonra diğer memenin muayenesini yapın ve bir şişlik ya da sertlik olup olmadığına bakın.
Rutin tarama
Memelerinde hiçbir yakınması olmayan kadınlarda meme kanserini erken tanıyabilmek için belirli zaman aralıklarında yapılan meme kontrolü programına tarama denir. Meme kanserine bağlı ölümleri azaltmada en etkili yöntem düzenli mamografik tarama uygulamasıdır. Düzenli olarak meme kanseri için tarama programları uygulayan toplumlarda bu kansere bağlı ölümler yüzde 30 azalmıştır. Mamografinin bu önemli katkısı birçok ileriye dönük karşılaştırmalı çalışmalarda ortaya konulabilmiştir.
Memenizde kendinizin fark edeceği büyüklükte bir kanser kitlesi için en az 5 yıl geçmesi gerekmektedir. Bu kitlenin ele dahi gelmeden erkenden tespit edilmesinin tek yolu meme kanseri taramasıdır. Mammografik yöntemlerle milimetrik çok küçük tümörler saptanabilmektedir.
Mamografi nedir?
Mamografi, memenin tanı amacıyla düşük dozda çekilen bir röntgen filmidir. Memede, muayene ile saptanamayacak kadar küçük anormalliklerin tespit edilmesi yanı sıra memedeki tümörün büyüklüğünün, cilt ve kas yapılarla ilişkisinin saptanması, tümörün tek mi yoksa çok odaklı mı olduğunun gösterilmesi amacıyla çekilir. Mamografi meme yakınması olan olgularda tanısal amaçlı, ya da hiç yakınması olmayan kadınlarda tarama amaçlı uygulanabilir. Kırk yaş altı kadınlarda meme kanser oranının düşük olması ve yoğun meme dokusu yapısı nedeniyle tarama mamografisi 40 yaş üzerinde önerilmektedir.