Marketten çıkıp arabaya doğru yürümekteydim. Arabanın biraz ilerisinde 20 yaşlarının biraz üzerinde iki kadın bana doğru 1- 2 adım attılar. Genç olanı biraz daha öne geçti. Tam arabaya paketleri koyacakken genç olanı bana 2- 3 metre yaklaştı ve avucunu açarak "Beyefendi, Kemalpaşa'ya dönmemiz lazım çaresiz kaldık, bize yardım eder misiniz?" dedi.
Profesyonel bir dilenci mi? Yoksa hakikaten zor durumda kalmış normal bir kadın mı?
Tabii ki bu iki düşünceden hangisinin doğru olduğuna hemencecik karar veremedim. Kafamın içinde bir mahkeme heyeti kurup lehte ve aleyhte delilleri tartışacak zaman da yok. Profesyonel bir dilenci tarafından aptal yerine konulup kandırılmak hiç hoş değil. Ama hani bazen olur ya hakikaten herhangi bir gariban kadınsa. Neyse, ayak üstü çok da fazla düşünülemez.
"Ne kadar gerekli?" diye sordum. "15 TL" dedi.
Eh kandırılıyor muyum yoksa bir zavallı mı? Kendi kendime "Sanki hayatta ilk defa mı kandırılacaksın, boş ver" dedim. Ve 15 TL'yi o kadına verdim.
Paketleri arabaya yerleştirmeye devam ettim. Ama biraz yavaş davrandım. Bu arada o iki kadın durağa doğru yürüyorlardı. Eh arabayı düzenledim ve yavaş yavaş bulunduğum yerden çıktım. O da ne, az evvelki iki kadın durağı geçtiler. Arabayı yavaşlattım. Tam bu sırada, o kadın elini açık olarak uzatıp bir adamla konuşuyordu. Kandırılmış olduğumu anlayıp kendi aptallığıma gülerek yola devam ettim.
Meslekte 40 yıla dayandım. Dolayısıyla şimdiye kadar çeşit çeşit binlerce hastam oldu. Mesleği hırsızlık, yankesicilik veya dolandırıcılık olan birçok insan tanıdım. Bu insanlar yaptıklarının olumsuz bir davranış olduğunu düşünmüyorlar. Kendilerini, sizin, benim gibi adeta normal bir iş yapıyormuş gibi algılıyorlar. Onlara son derece normal geliyor. Dolayısıyla burada dolandırıcıların psikolojisini ele almanın bir gereği yok.
Önemli olan ben niye kandırılıyorum. Yardım amaçlı ve iyilik olsun diye hiç tanımadığım bir insana neden para veriyorum. Diyalektikteki zıtların birliği ilkesinden yola çıkarak her insanın içinde iki farklı eğilimin bir arada beraberce olduğunu düşünebiliriz. Bir yanda özverili ve yardımsever olma, yani iyi insan olma isteğimiz vardır. Diğer yanda ise bencil ve yardım etmek istemeyen yanımız vardır.
Çocukluğumuzdan itibaren toplum ve çevre tarafından iyi insan olmaya yönlendiriliriz. Bununla beraber kandırılmak ve aptal yerine konulmak da hiç hoş değildir. "Ben iyi bir insan olayım da insanlar beni sevsin" düşüncesi benim gibi birçok insanın yaşamında önemli bir slogandır. Bu sloganın çok abartılı bir şekilde önemsenmesi de objektif olmamızı etkiler. Veya herhalde o gün ben yeterince objektif olamadım ki o iki kadın tarafından kandırıldım. Kişiliğimizdeki veya kişiliğimdeki defolu yanları düzeltebilmek mümkün olsa herhalde böylesine kandırmalar olmazdı. Ama ne yazık ki hem benim hem de hepimizin birçok defolu yanlarımız vardır. Gerçek olan tüm defoları düzeltmek çok zordur. O zaman da geriye olumsuz özelliklerimize gülümseyebilmek kalıyor. Son bir soru; Ne dersiniz, ben bundan sonra benzer bir şekilde yardım istendiğinde yine kandırılır mıyım, yoksa kandırılmaz mıyım?