Yılın ilk çeyrek büyüme rakamı gerçekten sürpriz yaptı, beklentilerin epey üzerinde geldi. Büyümenin öncü göstergelerine göre oran yüzde 1,5'in biraz üzerinde kalması gerekiyordu. Nasıl olduysa TÜİK'e göre 2015'in ilk 3 ayında büyüme yüzde 2,3 seviyesine ulaştı. Büyüme bir ekonomi, için önemlidir. Özellikle bu büyüme sürdürülebilir ise...
Gerçekten yüzde 2,3'lük büyüme ile yıla başlamış olmamız ekonomi açısından olumlu bir gelişme mi?
Sorunun yanıtı vermek için detaylara bakalım...
Sektörlerin sabit rakamları ile büyüme oranları şöyle; sanayi büyüme hızı sıfır... Ne yazık ki yüzde 2,3 büyüyen bir ekonominin sanayisi tamamen yerinde saymış. Daha açık bir ifadeyle 3 ayı boşa geçirmiş sanayi kesimi... İmalat ise sadece yüzde 0,8 gibi oldukça düşük bir düzeyde büyüyebilmiş. Uzun süredir ekonomide lokomotif görevi gören inşaat sektörü ne yazık ki ilk çeyrekte yüzde 3,5 küçülmüş. İstihdamda olduğu gibi yükün büyük kısmını kaldıran hizmet sektörü her zaman olduğu gibi ortalamanın üzerine çıkarak yüzde 4,1 büyümüş.
HANEHALKI SAĞOLSUN
Harcamalar yaklaşımıyla hesaplanan büyüme rakamları da sektörlerin yaptığı bu düşük performansı net bir şekilde ortaya koyuyor. Hanehalkı tüketimi yüzde 4,5 artmış. Ne tüketti derseniz? Finansal faaliyetler, gayrimenkul faaliyetleri, ulaştırma ve konaklama gibi alt sektörlerde ortalamanın üzerinde büyüme görülüyor. Yani bireyler daha doğrusu parası bol olan bireyler 2015 yılında bolca finansal işlemler yapmışlar, gezmişler, konaklamışlar, gayrimenkul almışlar. Açıkça itiraf edeyim, Dolar değer kazanırken bir taraftan tasarrufların diğer taraftan harcanabilir gelirin eridiği ve aynı zamanda işsizliğin zirve yaptığı bir süreçte bu harcama nereden çıktı anlamak biraz güç...
Devlet hanehalkı kadar olmasa da ortalamanın 0,2 puan üzerinde harcama yapmış. Sektörler yerinde sayarken bireyler ve devlet ne tüketmiş sorusunun yanıtı ithalattan anlaşılıyor. İthalatın katkısı yüzde 4,1 düzeyine çıkmış.
YATIRIM YOK!
Büyümenin en sağlıklı göstergesi ise firmaların yaptığı yatırım harcamaları... Tabloda gayrisafi sabit sermaye oluşumu olarak verilen yatırımlar yerinde saymış. Aslında geriye doğru baktığımızda firmaların 2014 yılında da yatırım yapmadıkları gibi yaptıkları yatırım düzeylerini aşağı çektiklerini görüyoruz.
Analizden sonra büyümenin ne kadar anlamlı olduğu sorusunun yanıtını verelim...
Resim açıkça gösteriyor ki bu yılın ilk çeyreğinde ulaşılan yüzde 2,3 seviyesindeki büyüme çok anlamlı değil. Diğer bir deyişle ekonomiye yeterli katkı yapmasını beklememeliyiz. Toplumun belli bir kesimi ve birazda devletin yaptığı tüketim sayesinde ortaya çıkmış bir rakam. Oysa firmalar yatırım yapmış olsa, sanayi kesimi katma değer yaratmış olsa işte bu anlamlı bir büyüme olurdu. Zaten hep şu soru kafamızı kurcalamıyor mu? Madem büyüyoruz neden işsizlik rakamı düşmüyor.
Gördüğünüz gibi anlamlı büyüme hem üretimi beraberinde getirecek hem de istihdam yaratacak. Bir gerçeği daha ekleyelim; Türkiye ekonomisi büyüme potansiyeli olan yüzde 5-5,5 oranının altında kalması üretim faktörlerinin de atıl kalmasına neden oluyor.