Görüşüm gerçekten Moody's'i ciddiye almamak yönünde. Notumuzu aşağı çekme kararında ne kadar objektif olduğunu rahatlıkla tahmin edebiliyoruz. Sadece Moody's değil, diğer bilinen kredi derecelendirme kuruluşları da borçlanmaya yönelik yaptıkları derecelendirme süreçlerinde "işlerine geldiği gibi" diyebileceğimiz politik kararlar verebiliyorlar.
Nitekim bu gerçek 2008 küresel krizinde ve sonrasında gün gibi ortaya çıkmıştı. Standart and Poor's'dan en yüksek nota sahip Lehman Brothers'ın batışı krizin miladı kabul edilmişti.
Ne yazık ki olması gereken değil mevcut durumu değerlendirmek zorundayız. Bu gerçekten hareket ederek Moody's'in katılmadığım ve objektif bulmadığım kararının değerlendirmesini yapalım.
Yatırım yapılabilir notlardan Baa3 olan notumuz spekülatif notlar kategorisindeki Ba1'e çekildi.
Gerekçelere geçmeden önce sizlerle daha önce paylaştığım önemli bir noktayı bir kez daha hatırlatmak istiyorum.
Bazı yatırım ve bireysel emeklilik fonları başka ülke menkul kıymetleri portföylerine alabilmeleri için o ülkenin derecelendirme notunun en az iki derecelendirme kuruşu tarafından verilmiş yatırım yapılabilir seviyede olması gerekiyor. İşte bu yüzden notun bir kademe düşmesi değil, yatırım yapılabilirden spekülatif seviyeye çekişmiş olması önem arz ediyor.
NEDEN NOTU DÜŞÜRDÜ?
Satır satır okudum Moody's'in basın açıklamasını...
Anladığım daha doğrusu anlamakta zorlandığım gerekçeleri şöyle;
- Türkiye'nin ihtiyacı olan dış finansman hacminin geniş olması.
- Büyüme ve kurumsal direnç gibi kredilerle ilgili bazı temellerin zayıflaması.
Biraz açalım bu ilginç gerekçeleri...
Banka ve banka dışı özel kesimin dış borç hacmi rakamına yeni mi ulaştı Moody's'in eline?
Ya da hacimde belirgin bir artış trendi mi gördü? Hayır...
İki sorunun da yanıtı hayır.
Uzun süredir özel kesimin dış borç hacmi çok değişmedi. Sadece 2015 yıl sonuna göre yüzde 2,5 oranında artışla 105,0 milyar dolara çıktı. Hatta bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku 65,0 milyar dolar seviyesini korudu. Banka dışı diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku yüzde 6,7 oranında artarak 39,8 milyar doları düzeyinde gerçekleşti.
Moody's dış borç hacmi ile ilgili kaygı duymasının bir gerekçesini de cari açıktaki yükselmeye bağlıyor. Yılsonunda yüzde 4,3'e çıkacağı tahmininde de bulunuyor. Rusya'ya ile önceki sıkıntılar, bunun turizme olumsuz yansımaları gibi tespitlerle tezini desteklemeye çalışıyor.
Temmuz'da yaşadığımız o lanet kalkışmanın kurumsal ve ekonomik direnci zayıflatabileceği gibi bir tespiti de öne sürüyor Moody's... Sonuçta 2016- 2019 yılları arasında ortalama yüzde 2,7 büyüme hızının ortaya çıkacağını iddia ediyor.
NASIL YÜKSELİR?
Hangi durumda not yeniden yükseltilebilir sorusunun yanıtını iki faktöre dayandırıyor. Birincisi, kırılganlıkları azaltacak yapısal reformların yapılması ve ikincisi gerek bulunduğumuz coğrafyadaki gerekse içerideki politik risklerin gerilemesi. Şu üç durum gerçekleşirse de notunuzu bir kez daha düşürürüz diyorlar;
- Kamu mali yapısının terse dönmesi,
- Yabancı sermaye girişlerinde ani ve kalıcı bozulma ve
- Politik risklerin beklentilerin üzerinde artması.
Net cümlelerle tamamlayayım yazımı... Karar objektif ve rasyonel değil. Piyasa aktörleri dahil herkes bu gerçeğin farkında...
Bu yüzden paniğe gerek yok.
Piyasalar üzerindeki etkisi sınırlı olacak.