Hani uzun mesafe koşularda olur ya, atletler son düzlüğe girdiklerinde depara kalkarlar ve olanca hızlarıyla ipi göğüslemek isterler. Enflasyon da adeta atağa kalktı son aylarda ve yüzde 8'in üzerinde bir oranla kapattı 2016'yı... Kurların ve petrol fiyatlarının fırlaması ne yazık ki Merkez Bankasının yılın başında belirlediği hedeften oldukça sapmasına neden oldu. Bu yüzden doğrudan enflasyon hedeflemesi rejimi gereği Hükümete mektup yazarak hedefteki sapmanın "hesabını" verecek. Zaten hesapverebilirlik temel ilkelerinden birisi bu rejimin...
Enflasyon hem Merkez Bankası para politikasının ana amacı hem de en temel makroekonomik parametre ve domino etkisi de oldukça güçlü. Bu yüzden nedenlerinin iyi analiz edilmesi gerekiyor ki en rasyonel para politikaları uygulanabilsin...
MALİYETLER YÜKSELDİ
Nedenlerine bakalım, ardından bu yıl Merkez Bankasını yorar mı?
Faiz indirimi için alanını daraltır mı daha da önemlisi yatırımlar için ne denli uygun zemin oluşturuyor sorularının yanıtlarını arayalım...
Talep enflasyonu göstergesi TÜ- FE yüzde 8,53 seviyesine ulaştı yılsonunda...
Geçen seneki oranının hemen hemen aynısı... Ancak 2016 TÜFE'nin sorumlusu gıda değil. 2015'de yüzde 13,83 iken 2016'da 4,52'ye kadar gerilemiş.
Hatta taze meyve ve sebze nihai fiyatları yüzde 2,52 gerilemiş bir önceki yıla nazaran. Tabi 2015'de oran çok yüksek olunca normale yeniden gelmesi düşüş gibi görünüyor.
Baz etkisi kısaca...
Peki enflasyonun yüzde 8'in üzerine çıkmasına neden olan grup nedir? Birincisi alkollü içecekler ve tütün grubu... İkincisi altın... Sonra kira, ulaştırma, haberleşme ve dayanıklı tüketim malları grupları geliyor. Diğerleri genellikle TÜFE ortalamasının altında kalmışlar.
Maliyet enflasyonun göstergesi Yİ-ÜFE ise yüzde 9,94 oranından yılı kapattı. Eylül ayına kadar yüzde 1,78 gibi oldukça düşük seviyeyle gelen Yİ-ÜFE önce 2,84'e sonrasında 2,84, 6,41 ve 9,94 oranlarına çıktı. Yani petrol ve kur etkisi kendisini göstermeye başladı. Üretimde maliyeti artan grupların başında imalat, aramallar ve sermaye malları geliyor.
Gelelim soruların yanıtlarına...
KUR VE PETROLE BAĞLI
Enflasyon trendi Merkez Bankasını yoracak ve faiz kararlarında hareket alanını daraltacak gibi görünüyor.
Zaten Merkez Bankası kur artışlarının enflasyona asıl yansımasının bu yılın ilk çeyreğinde olacağı öngörüsü yapmıştı. Bu demektir ki enflasyon yukarı yönlü seyrini birkaç ay daha devam ettirecek.
Bu yılın enflasyonu açısından en kritik olan konular kurların artışının devam edip etmeyeceği ve petrol fiyatları olacak. Daha önceki yazılarımızda da vurguladığım gibi FED'in faiz artırım temposu ve içeride siyasi gelişmeler belirleyecek kurların yününü... Petrolde ise şu yorumu yapabiliriz; eğer küresel büyüme hızı artarsa petrole olan talep artabilir. OPEC ve diğer petrol üreticisi ülkeler arzı olası talebe göre genişletmezlerse petrol fiyatları yükselişini bir kademe daha sürdürebilir.
İşte bu durumda enflasyonun yıl içinde tekrardan yüzde 7'lere ya da altına gelme olasılığı iyice azalır. Bu durumda Merkez Bankası da faiz indiriminde zorlanır.
Özellikle sermaye malları enflasyonunu ve faizlerden dolayı yüksek finansman maliyetini dikkate aldığımızda yatırımların bu yılda da beklenen seviyeye gelemeyeceği tahmini yapabiliriz.
Umarız enflasyona neden olan faktörler yıl içinde etkisini yitirir ve enflasyon direnci kırılır. Böylece Merkez Bankası da açılan her alanı faiz açısından değerlendirebilir.