Türkiye İstatistik Kurumu hem tüketicilerin hem de üreticilerin nabzını tutuyor ve çıkan sonuçlardan ekonomik aktörlerin ekonomiye ne denli güven duyduklarını ölçüyor.
Geçen ay Tüketici Güven Endeksinden ve Reel Kesim Güven Endeksinden hanehalkı ve firmaların çok az karamsarlaştıklarını görüyoruz.
Reel kesimin ekonomiye bakışı ile başlayalım...
Reel kesimin yani üretim yapan iktisadi aktörlerin ekonomiye duydukları güven içinde bulunduğumuz ayda 2,9 puan düşerek 109,5 düzeyine gelmiş. Kısa bir hatırlatma yapalım; Reel kesim güven endeksinin metodolojik açıdan 100'ün üzerinde olması reel kesimde faaliyet gösteren şirketlerin ekonomiye güven duyduklarını, altında olması halinde ise güven duymadıklarını ifade ediyor. Reel kesime göre hem iç talepte hem de dış talepte hafif zayıflama söz konusu. Ankette iki kanaldan aldıkları siparişlerde azalma olduğuna vurgu yapmışlar.
Bunun dışında belirgin bir neden beyan etmemişler.
Faizlerin bulunduğu seviyeyi de çok dert etmiyorlar. Zira finansal zorluklardan etkilenenler sadece yüzde 14'ler civarında kalıyor.
YATIRIM İŞTAHI AZALMADI!
Üretim azalınca doğal olarak kapasite kullanım oranları da aşağı geliyor. Merkez Bankası verilerinden kapasite kullanım oranının Temmuz ayında yeniden düşüş eğilimine girdiğini görüyoruz.
Geçen ay 79 seviyesinde olan oran bu ay 78,7'ye gerilemiş.
Düşüşün nedeni dayanıklı tüketim malları ve aramal üretimlerindeki azalmaya dayanıyor.
Ancak yatırım malları üretiminde kapasite kullanımının biraz yükselmiş olması önemli. Reel kesimin yatırım iştahlarının henüz azalmadığını izleyebiliyoruz.
Ancak TÜİK tarafından derlenen Sektörel Güven Endeksi verileri hizmet ve perakende sektörlerinin iş durumları, mevcut mal stokları, ileriye yönelik talep beklentilerinde bir sorun olmadığını yani pozitif tahminlere sahip olduklarını gösteriyor. Bu arada inşaat sektöründe duyulan güvende bir azalma söz konusu...
Hem aldıkları siparişlerin hem de sektörde istihdam ettikleri işgücünde azalmanın bu sonuca neden olduğunu savunuyorlar.
Aynı tespiti inşaat sektörü içinde yapabiliriz. Zamanla faiz oranlarının gerilemesi mortgage kredilerini canlandıracaktır.
SIKI DURUŞ
Gelelim tüketicilerin ekonomiye bakış açısına...
Tüketici Güven Endeksi sonuçlarından hanehalkının Merkez Bankası gibi sıkı duruştan yana olduğunu gözlemliyoruz.
Bütçelerini zorlayacak ya da borçlanarak yapacakları tüketimlere önümüzdeki 12 ay için sıcak bakmıyorlar. Dayanıklı tüketim malları, otomobil ve konut alır mısınız sorularının yanıtları negatif olmuş.
Ancak genel ekonomik durumdan pek şikâyetçi değiller. Değer bir önceki aya göre yatay seyretmiş.
Geçen 12 aya göre maddi durumlarında da bir değişiklik görülmüyor.
Aynı zamanda önümüzdeki dönemde enflasyonda düşüş olacağını beyan etmişler.
Hem üreticilerin hem de tüketicilerin geçen ay ekonomiye duydukları güven çok az azalmış.
Özellikle üreticiler önümüzdeki 3 ayda toparlanmanın süreceği düşüncelerini sonuçlara yansıtıyorlar.
İki faktör var ekonomik aktörlerin bakış açılarını değiştirecek.
Birincisi enflasyonun gerilemesi ile faiz oranlarının daha makul seviyelere gelmesi...
İkincisi ise zaman...
Ekonomiyi canlandırmaya yönelik alınan tedbirlerinin etkisinin yansıması için biraz daha zamana ihtiyaç var.