Son birkaç aydır tüm piyasa aktörlerinin akıllarından aynı soru geçiyor; "Hisse senetleri yükselişini nereye kadar sürdürecek? Diğer bir deyişle ralli devam edecek mi?" Sorunun yanıtını hayır verenler hisse senedi pozisyonundan çıktılar, satış ile karlarını realize ettiler. Evet devam edecek diyenler ise şanslılar, kazanç yazmaya soluksuz devam ediyorlar. Gerçekten borsanın yılbaşından bu yana yüzde 50'ye yakın artışı piyasa ve şirketlerin mali durumlarıyla örtüşüyor mu?
Sorunun yanıtını bazı parametreleri kullanarak vermeye çalışacağım. Ancak öncesinde enflasyon sonrası finansal yatırım araçlarının getirilerinin hangi seviyelerde seyrettiğine değinelim...
Türkiye İstatistik Kurumu enflasyonu arındırarak enstrümanların reel getirilerini hesaplıyor ve kamuoyuyla paylaşıyor. Temmuz ayı verilerine göre BIST 100 endeksi yatırımcısına en fazla kazandıran araç olmuş. Sadece bir ay gibi kısa sürede hisse senetlerinden tasarruf sahipleri ortalama yüzde 5,49 kazanç sağlamışlar.
3 aylık reel getirisi yüzde 14,26 ve 6 aylık süreçte ise enflasyon arındırılmış getiri yüzde 24,88 düzeylerine çıkmış.
İLK SIRADA BIST VAR
Önemli bir yatırım bankasının web sitesinde borsaların performans grafiği var hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülke borsalarını kapsayan... En çok kazandırandan düşüğe doğru borsa performansları sıralanmış.
İlk sırada Borsa İstanbul yer alıyor. Sonra Arjantin ve Polonya geliyor. Gelişmiş ülke borsaları ise daha aşağılarda... Apple gibi dünya devi şirketlerin hisse senetlerinin işlem gördüğü Nasdaq Borsası yılbaşından bu yana yüzde 18 getiri sağlamış, Dow Johns ve Euro Stoxx yüzde 12'lerde kalmış.
Kritik bir hatırlatma yapalım...
Böyle bir sonuç gelişmekte olan ülkelerde ekonomilerin gelişmiş ülkelere nazaran daha iyi olduğunu göstermiyor. Bu sonucun ortaya çıkmasının en temel nedeni gelişmiş ülke borsalarının daha derin olmasından kaynaklanıyor.
Toplam değeri 5 milyar dolar olan en üst sıralardaki bir hisse senedine az miktarda alım yada satım emri geldiğinde fiyat belirgin bir şekilde dalgalanabiliyor. Ancak piyasa değeri 50 milyar dolar olan hisse senedinin fiyat hareketi sınırlı kalıyor. Durum böyle olunca kısa zamanda yüksek karlar yazmak isteyen spekülatörler kar marjı yüksek sığ piyasaları tercih ediyorlar.
Bu yüzden işler yolundayken gelişmekte olan ülke borsaları en çok kazandıran, işler kötüyken de en çok kaybettiren borsalar oluyorlar.
HALEN MARJ VAR
Gelelim borsa analizine...
Daha doğrusu hisse senetleri yükselişini sürdürür mü sorusunun yanıtına...
Fiyat kazanç oranları ve ortalama ıskonto oranlarını baz aldığımızda BIST 100'ün yukarı doğru biraz daha marjının olduğunu söyleyebiliriz. Tabi normal senaryoya göre ve diğer faktörler sabitken... BIST fiyat kazanç oranı ortalaması 10'lar civarında.
Oysa gelişmekte olan piyasalar ortalaması 12,6'larda... Son 10 yıllık dönemde BIST diğer gelişmekte olan ülke borsalarına nazaran yüzde 16,9 ıskontolu işlem görmüş. Bu yılın son aylarında ise yüzde 26 yüksek ıskonto ile işlem görüyor. Dolayısıyla biraz daha hızlı gidip ortalamayı yakalayabilir. Bu da yukarı doğru çok az daha hareket alanının olduğunu söyleyebiliriz. Yine de şu gerçek net bir şekilde karşımızda; yıl içinde yayınladıkları bilançolarındaki veriler bazı şirket hisse senetlerinin geldiği piyasa değerlerini desteklemiyor. Kısacası Ağustos ayında da borsalar sorun yaşamayacak gibi görünüyor.
Ancak sonbaharda piyasalar adına da sıcaklık biraz düşecek...