İç talep seviyesi, işsizlik oranı, enflasyondaki yukarı yönlü direncin artması ve piyasalardaki tedirginliklere rağmen 'Tüketici Güven Endeksi' içinde bulunduğumuz ayda artmış, Türkiye İstatistik Kurumu'na göre... Şubat'ta endeks belirgin bir düşüşle 52'ler düzeylerine kadar inmişti. Ancak son iki aydır tüketiciler yeniden ekonomiye güven duymaya başlamışlar.
Rakamların detaylarına değinerek bu değişimin yanıtını arayalım...
Endeks metodolojik olarak şu anlama geliyor; Endeks değeri 0-200 aralığında yer alıyor. 100'ün altında olması güven duyulmadığını, 100'ün üzeri ise güven duyulduğunu gösteriyor. Endeks değeri de bazı alt kalemlerin ulaştığı değerlerden derleniyor.
Nisan verilerine göre 'Tüketici Güven Endeksi' 63.5 değerine gelmiş. Yani tüketicilerin ekonomiye güvenmeleri için biraz daha yol alınması gerekiyor.
EKONOMİK DURUM
Güven Endeksi, 'hanenin maddi durum beklentisi', 'genel ekonomik durum beklentisi', 'işsiz sayısı beklentisi' ve 'tasarruf etme ihtimali' gibi sorulardan oluşuyor. TÜİK'in '12 ay içinde maddi durumunuzda artış bekliyor musunuz?' sorusuna olumlu yanıt verenlerde hafif artış olmuş ve endeks değeri yaklaşık 4 puan yükselmiş.
Gelecek 12 ayda ekonomik durumun iyi olacağı yönündeki beklentiler Nisan ayında azalmış ve genel ekonomik durum alt endeksi 62.27'ye düşmüş. Ekonominin genel durumunda biraz karamsarlaşan tüketiciler ilginçtir 'işsiz sayısında azalma', 'tasarruf etme ihtimalinde' artma öngörüsü yapmışlar. Aslında bir tutarsızlık dikkat çekiyor. Genel düzeyde ekonomik durum iyi olacak ki işsizliğe katkı yapsın.
Ya da ekonomi iyi olacak, istihdam yaratacak, gelirler yükselecek ve nihayetinde tasarruflar yukarı çıkacak.
TÜKETİCİNİN BAKIŞI
Diğer alt sorulardan ekonomi için önemli olan dayanıklı tüketim mallarının tüketimine ve aynı zamanda otomobil ve konut tüketim taleplerine yönelik sorulara tüketiciler dayanlıklı mallar hariç oldukça iyimser yanıt vermişler. Dayanıklı mal almak için koşulların uygun olmadığını düşünürlerken önümüzdeki 12 ayda gelirlerinin üzerinde bir tutarda otomobil ve konut tüketimi yapabileceklerini beyan etmişler. Çelişki var gibi görünüyor ama otomobil ve konutta endeksin yükselmesinin nedeni tamamen baz etkisine dayanıyor. Bir önceki aya kadar bu kalemlerdeki tüketim iştahı dip noktalarda olduğundan çok az olumlu yanıt endeksin yükselmesi için yeterli olmuş.
Gelelim çalışmanın en dikkat çeken sorusu ve yanıtına...
Tüketici fiyatlarının gelecek 12 aydaki değişimine ilişkin olarak tüketiciler karamsarlıklarını korumuşlar. Enflasyonda fazla bir değişiklik beklemiyorlar. Geçmiş 12 ay içinde benzer soruya yine olumsuz cevap vermiş tüketiciler.
Sözün özü Türkiye ekonomisinin gündemi oldukça yoğun... Gerek ekonomik, gerekse siyasi belirsizlikler arttı. Tam sisli hava gibi... Önümüzü pek göremiyoruz, bu yüzden harcama yapmak yerine mümkün olduğunca nakitte kalmayı tercih ediyor ekonomi aktörleri... Zaten Merkez Bankası da bu konjonktürü iyi okuduğu için faiz oranlarını değiştirmeyerek finansal istikrarı ön plana çıkardı.