Üretim ve hizmetlerin gerçekleştiği reel sektörde güvenin arttığını, açıklanan verilerden görebiliyoruz.
Merkez Bankası'nın 'İktisadi yönelim istatistikleri ve reel kesim güven endeksi' çalışması sonucuna göre Aralık ayında endeks yüzde 2.9 artarak 106.8 seviyesine gelmiş.
Terminolojik açıdan endeksin 100 değerinin üzerinde olması anket katılımcılarının güven duymaya başladıklarını gösteriyor.
Aslında anketi iki ayrı kısma ayırarak değerlendirebiliriz iktisadi faaliyetlerin durumu ve duyulan güven olarak. Gerek para gerekse maliye politikalarının mümkün olduğunca genişletilmesi sonucu iktisadi faaliyetlerde pozitif yönlü gelişmeleri bekliyorduk.
Nitekim üçüncü çeyrekte en fazla büyüyen ülke olduk. Merkez Bankası'nın son toplantı özetinde de açıkladığı gibi kredi kanallarının genişletilerek iç talepteki belirgin artış ile bu büyüme rakamına ulaşıldı. Bizim için ortaya çıkan rakamlarının matematiksel değerinden öte iktisadi anlamlılığı önemlidir. Daha açık bir ifade ile büyüme rakamına diğer bazı göstergelerinde eşlik etmesi gerekir. Örneğin krediler genişlerken yatırımlar da artıyor mu? Ya da istihdam da beraberinde yukarı geliyor mu?
İSTİHDAM YARATMAMIŞ!
Ticari krediler de bu denli artmışken firmaların yatırım yapmalarını ve istihdamlarını artırmalarını öngörüyoruz. Ancak beklentimiz gerçekleşmemiş hatta istihdamda tersi olmuş. Ne yazık ki kredi genişlemesi yoluyla erişilen büyümenin Türkiye ekonomisinin iç dinamikleri yüzünden yan etkileri kendini hemen gösteriyor. Sadece yerli ürünler tüketilmediğinden ithalat da artıyor ve nihayetinde cari açık yükseliyor.
Bu sefer sıkça karşılaşmadığımız bir resim de çıktı karşımıza. Reel kesim başvurduğu bu denli yüksek krediyi yatırım ve istihdama yöneltmek yerine belli oranda döviz altına kanalize etmiş. Tabii faaliyetlerinden nakit akışı sağlayamayanlar bu ihtiyaçları içinde kullandılar.
Açıkça görüldüğü gibi ekonominin olmazsa olmazı güven faktörüdür. İktisadi aktörler güven yaşadıklarında diğer bir deyişle büyümenin sürdürülebilir olduğuna inandıklarında yatırıma yöneliyorlar. Ülke riski artınca ve kurlar baskılanamayınca ötelemeden yana oluyorlar. Çünkü yatırımların maliyetleri artıyor.
MERKEZ GERİ ADIM ATMAMALI
Merkez Bankası iki aydır rasyonel politikalar uyguladığı ve iletişim kanalı ile beklentileri yönetebilmeye başladığı için kurlar sakinleşti ve borsanın performansının artmasıyla şirketlerin piyasa değerleri de yükselişe geçti. Yani halka açık firmalar için özkaynak seçeneği de güçlenmiş oldu. Reel sektör bundan sonra günbegün rahatlayacak gibi. Aynı zamanda yabancı sermaye girişleri de güven sorunu yaşamadığı sürece girişlerine devam edecek.
Merkez Bankası'nın 1700 üzerinde katılımcı ile yaptığı çalışmaya göre reel sektör temsilcileri gelecek 3 ayda hem iç talepte hem de ihracat taleplerinde yükselme olacağından, toplam üretim hacimlerinde artış bekliyorlar. Satış fiyatında da tahminleri yukarı yönde... Nedeni ise maliyetlerin yükseleceği öngörüleri... İstihdam konusunda da önümüzdeki 3 ayda görüşleri pozitif yöne kaymayacak ankete göre. Ankette çok sayıda soru var. Sizi detaylara boğmayım.
Şu genel tespiti yapalım verilen yanıtlarda;
Reel sektör Merkez Bankası'nın ne olursa olsun gerekeni yapması ve bundan taviz vermemesiyle iyimserleşmeye başlamış.