Geçen hafta Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığımızın da ortak olduğu "Geçim Kaynaklarına Erişimin Güçlendirilmesi Amacıyla Suriyeli Mültecilerin ve Ev Sahibi Toplulukların Tarımsal Bilgilerinin Arttırılması" projesi kapsamında, proje faaliyetlerinden bir tanesi olan istihdam fuarı İzmir'de yapıldı.
Proje halihazırda, Adana, Gaziantep, İzmir, Mardin, Mersin ve Şanlıurfa illerinde yürütülmekte ve Suriyeli mülteciler ve ev sahibi topluluklardan 865 kişinin, tarımsal konulardaki mesleki becerilerini geliştirmeyi ve onlara sürdürülebilir iş imkanları sağlamayı amaçlamaktadır.
İzmir'deki istihdam fuarı kapsamında projeyle eğitim alan kursiyerlere sertifikaları verilirken potansiyel işverenleri ile bağlantı kurmaları sağlandı.
İşte bu noktada, gerek Suriyeli sığınmacılara (geçici koruma altında olanlar) gerekse diğer yabancı uyrukluların istihdamında birkaç önemli noktayı vurgulamakta yarar var.
ÇALIŞMA İZNİ ZORUNLU
Öncelikle, ülkemize çalışmak üzere gelen yabancılar hakkında 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun gereğince işlem yapılmakta olup, yabancıların Türkiye'de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin almaları zorunludur.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu gereğince hazırlanan 15/01/2016 tarihli ve 29594 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Geçici Koruma Yönetmeliğinin 29'uncu maddesi ile geçici koruma kimlik belgesine sahip olan Suriyeli sığınmacıların da çalışma izni almak için, geçici koruma kayıt tarihinden 6 ay sonra, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına başvurmaları ve çalışma izni verildikten sonra çalıştırılmaları gerekmektedir.
Geçici koruma kimlik belgesine sahip Suriyeli sığınmacıların çalıştırılmasında da diğer yabancı işçilerden - tarım ve hayvancılık sektöründe çalışacaklar için çalışma izni muafiyeti dışında - farklı, istisnai bir uygulama söz konusu değildir.
TARIM VE ORMAN İŞLERİNDE İZİN MUAFİYETİ
Bununla birlikte, tarım ve hayvancılık sektöründe, geçici koruma kimlik belgesine sahip Suriyeli sığınmacıların, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerinden çalışma izni muafiyet belgesi almak şartı ile, çalışma izin belgesi şartı aranmaksızın işverenlerince çalıştırılmaları mümkündür.
Yani çalışma izni muafiyet belgesine sahip olan geçici koruma kimlik belgesine sahip yabancı işçiler, çalışma izni gerektirmeksizin tarım ve hayvancılık işlerinde çalışabilirler.
Yalnız dikkat edelim, çalışma izni muafiyetinden bahsediyoruz, sigortasından değil!
SURİYELİ ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIĞI ZORUNLU
Yani diğer yabancı uyruklu işçilerin istihdamında olduğu gibi, geçici koruma kimlik belgesine sahip Suriyeli sığınmacıların istihdam edilebilmesi için çalışma izinlerinin alınması ve 5510 sayılı Kanun gereğince sigortalarının yapılması zorunludur. Diğer bir ifade ile, geçici koruma kimlik belgesine sahip Suriyeli sığınmacıların, bunları çalıştıran işverenlerince Sosyal Güvenlik Kurumuna bildiriminin yapılması mecburidir, sigorta bildirimi konusunda bir istisna ya da muafiyet yoktur.
Konu tarım ve orman işi ve işçisi ile bu kişilerin sigortalanmasına gelince ise süreç farklılık arz edebilmektedir. Ülkemizde, 1/3/2011 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanuna eklenen, ek-5'inci madde ile tarım ve orman işlerinde hizmet akdi ile süreksiz çalışanlar sigortalı sayılmışlardır. Tarım ve orman işlerinde hizmet akdi ile süreksiz çalışanların tescil, bildirim ve prim ödeme yükümlülükleri kendilerine ait olup işverenlerinin bildirim ve prim ödeme yükümlülüğü yoktur.
Ancak burada, işin tarım ve orman işlerinde, süreklilik arz etmeyecek nitelikte olması önemlidir. Aksi takdirde, sigorta bildirimlerinin ve prim ödemelerinin bunları çalıştıran işverenlerince yapılması gerekir.
Bunlar Türk veya yabancı tüm sigortalılar için aynıdır.
Bu bağlamda, geçici koruma kimlik belgesi olan yabancılar da, çalışma izni muafiyet belgesi almak şartıyla, tarım ve orman işlerinde hizmet akdi ile süreksiz olarak çalışmaları ve istemeleri halinde Kanunun ek-5'inci maddesi kapsamında sigortalı olabilecekler, primlerini düzenli ödemek şartı ile ek-5 sigortalılık kolundan yararlanabileceklerdir.
Unutmayalım ki sigortalı olmak bir HAKTIR, vazgeçilemez, devredilemez ve gasp edilemez. Sosyal güvence içinde kalın...
MALULEN EMEKLİ OLABİLİR MİYİM?
Soru: 07.06.1991 doğumluyum. İlk olarak 10.05.2006 tarihinde sigortalı olarak işe başladım ve toplamda 1.876 günüm var. Ayrıca % 78 engelli raporum mevcut, malulen emekli olabilir miyim?
Cevap: Mevzuat ne der? : 5510 sayılı Kanunun 26'ncı maddesine göre en az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekmektedir.
Mevcut Durumunuz ise;
1.876 gün prim ödemeniz bulunması nedeniyle gün şartını yerine getirmişsiniz ancak Kanun gereği sigortalılık süresi 18 yaşınızı doldurduğunuz 07.06.2009 tarihinden başladığı için 10 yıllık sigortalılık süresi şartını yerine getirmemişsiniz.
Eğer bağlı bulunduğunuz Sosyal Güvenlik Müdürlüğü tarafından yapılacak maluliyet sevkine istinaden Kurum Sağlık Kurulu tarafından verilecek kararda, başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduğunuza karar verilirse hemen maluliyet aylığı alabilirsiniz.
Ancak % 78 engelli olduğunuzu belirtmişsiniz bu durumda ise; 10 yıllık sigortalılık süresini doldurduğunuz 7.6.2019 tarihinden sonra maluliyet sevki için başvurmanız halinde, hem 1.800 gün hem de 10 yıllık sigortalılık şartını sağlayacağınız için, Kurum Sağlık Kurulunca da % 60'ın üzerinde çalışma gücünde kaybınız olduğuna ilişkin karar verilmesi halinde malulen emekli olabilirsiniz.