Çalışma imkanı bulamayan kadınların emeklilik için bazı avantajları bulunuyor.
Özellikle isteğe bağlı sigorta ile kadınlar kendi primlerini ödeyerek hem emeklilik hakkına kavuşabiliyor hem de sağlık hizmetlerinden yararlanıyor.
Çalışmadan emeklilik için üç ayrı formül bulunuyor. 1) İsteğe bağlı sigorta, 2) Vergisiz esnaflık 3) Doğum borçlanması.
Şimdi bunları kısaca anlatalım.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTA: Yukarıda da belirttiğimiz gibi çalışmadan emeklilik imkanı bu şekilde sağlanıyor.
Hiçbir sigortası olmayan ya da çalışmayan ev kadınları 18 yaşından büyük olmaları şartı ile Sosyal Güvenlik Kurumu'na giderek kendilerini sigortalı yaptırabilirler. Bu şekilde her ay prim ödeyerek emeklilik hakkına kavuşabilirler. Bunun için bir işleme de gerek yok. Sadece bir dilekçe yeterli. Bu şekilde prim ödeyenler aynı zamanda sağlık hizmetlerinden de ücretsiz yararlanabiliyor. Üstelik bakmakla yükümlü oldukları kişiler de bu hakkı kullanabiliyor.
VERGİSİZ ESNAFLIK: Evde kendi imkanlarıyla üretim yapan kadınlar hem esnaf sayılıyor hem vergi vermiyor hem de sigortalı olup emeklilik imkanına kavuşuyor. Vergi kanununda düzenlenen "Esnaf Muaflığı' ev kadınları için de büyük bir avantaj getiriyor.
Milyonlarca kadın evde giyecek, yiyecek, süs eşyası üreterek satıyor. Bu tür işleri yapanlar vergi dairelerine başvurduklarında 'Esnaf Muafiyet Belgesi' alabiliyor. Belgeyi alanlar 3 yılda bir bunu yenilemek zorundalar. Bu belge karşılığında bir bedel de ödenmiyor.
Bu belgeyi alan kadınlar. SGK'ya başvurarak sigortalı da oluyor. Her ay prim yatırıyorlar. Üstelik daha az prim yatırıp daha çok gün kazanıyorlar.
Bu yıl için 24 gün prim yatıran 30 gün çalışmış sayılıyor.
DOĞUM BORÇLANMASI: Kadınlar sigorta oldukları tarihten sonra yaptıkları doğumları borçlanarak gün kazanıyor ve daha erken emekli olabiliyor.
Bunun için 3 çocuğa kadar borçlanma imkanı bulunuyor. Her çocuk için 2 yıl süre kazanılıyor. Böylece üç çocuk borçlanması yapan bir kadın 6 yıl yani 2160 gün erken emekli olabiliyor.
Emeklilik şartları
İsteğe bağlı sigortada emeklilik şartları Bağ-Kur'a göre düzenleniyor. Bunun için kadınlarda tam emeklilik için 7200 gün ve 58 yaş gerekirken kısmi emeklilikte 5400 gün ve 61 yaş isteniyor. 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olmuş bir kadın buradaki primlerini 3.600 güne isteğe bağlı sigorta ile tamamlayıp bu kez 58 yaşında emekli olabiliyor.
NE KADAR ÖDENİYOR?
Aylık primler brüt asgari ücrete göre belirleniyor. Brüt asgari ücretin yüzde 32'si kadar prim ödeniyor.
İsteğe bağlı ödeyen : 1.777,50 X%32 = 568,80 TL (Aylık)
Evde iş yapan : 1.777,5 / 30 = 59,25 X 24 X % 32 = 455,04 TL (Aylık)
Doğum borçlanması : 1.777.5 X %32 = 568,80 X 24 = 13.651,20 TL (Bir çocuk)
İSTİFAYA İŞSİZLİK MAAŞI
1.5 yıldır aynı şirkette çalışıyorum. Kargo işi yapıyorum ve belim gerçekten ağrımaya başladı. İşten çıkışımı talep ediyorum yalnız vermiyorlar, istifa et git diyorlar. İşsizlik maaşı alabilir miyim? Mustafa AKBULUT
Bu şartlarda istifa ederseniz hem 1.5 yıllık tazminatınızı hem de işsizlik maaşı alamazsınız.
İşsizlik maaşı alabilmek için son 3 yılda en az 600 gün priminizin olması gerekiyor. Yine son 120 günde de primlerinizin aralıksız yatması şartı var. Bunlara ilaveten kendi istek ve kusurunuz dışında ayrılmanız gerekiyor. Haklı fesih şartlarında ise (4857 sayılı yasa madde 24) sağlık sebeplerinin oluşup oluşmadığı tam belli değil. O yüzden istifa etmemenizi tavsiye ederim.
TOPLU ÖDEME YOK
Hizmet yılım 30, yaşım 53, primim 4090. Geriye dönük ödeme yapıp emekli olabilir miyim? Böyle bir yasa var mı? Çocuğum yok. Pakize KOÇ
Maalesef sosyal güvenlik mevzuatımızda ve uygulamalarda geriye doğru prim ödemesi bazı istisnalar dışında söz konusu olamıyor. Yani eksik primleri geriye doğru ödemek mümkün değil. Sadece çalışıp, prim ödeme yoluyla eksik günleri tamamlayabilirsiniz.
Bu konuda kadınlar için doğum erkekler için ise askerlik borçlanması olarak istisnalar bulunuyor. Eğer çocuğunuz olsaydı ve doğumlar sigortadan sonra gerçekleşseydi her çocuk için 720 gün yani 2 yıl borçlanarak prim kazanabilirdiniz.
Bu durumda primlerinizi çalışarak ya da isteğe bağlı sigorta ödeyerek tamamlamanız gerekiyor. Eğer 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olmuşsanız bu primle yani 3.600 gün şartıyla da emekli olabilirsiniz. Bu durumda emeklilik yaşınız 58 olur.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
04.10.1992'de sigortalı oldum. 1970 doğumluyum. Aralıksız çalışıyorum. Prim günüm doldu. Ne zaman emekli olabilirim? Yasin KAYA
25 yıl 53 yaş ve 5600 gün şartlarınız var. Yılınız ve priminiz tamam. Yaşı bekliyorsunuz. Buna göre 2023 yılında doğum gününüzde emekli olursunuz.
12.10.1969 doğumluyum. 01.01.1993 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başladım. 6500 günüm var. Ne zaman emekli olurum. Kübra YILMAZ
20 yıl 49 yaş ve 5600 gün şartlarınız var. Yılınız ve priminiz tamamlanmış. Yaşınızın dolacağı 12.10.2018 tarihinde emekli olabilirsiniz.
10.10.1990 tarihinde sigortalı oldum. 1971 doğumluyum. 4500 günüm var. Halen çalışıyorum. Ne zaman emekli olurum. Ayşenur KARA
20 yıl 47 yaş ve 5450 gün şartlarınız var. Yılınız tamamlanmış. Priminiz ve yaşınız eksik. Eğer 1971 sonrası doğumlarınız varsa borçlanarak 2018'de emekli olabilirsiniz. Ya da çalışmaya devam edip priminizi tamamlayıp emekli olabilirsiniz.