Gerek Anayasa gerekse kanunlar çalışanlar için dinlenme hakkını güvence altına almış durumda. Buna göre de her çalışanın kıdemine göre yıllık ücretli izin ve haftalık dinlenme hakkı bulunuyor.
Çalışanlar bu haklarından feragat edemiyorlar. İşverenler de çalışanlarına 'izin kullandıramıyorum' diyemiyor.
Yıllık izin hakkı bir yılını doldurmuş çalışanlar için geçerli. Bir yılını dolduran çalışan kıdemine göre her yıl izin kullanıyor. Ancak bazı işyerlerinde çalışma şartlarından dolayı izinlerin tamamını kullanmak mümkün olmuyor.
Bu durumlarda çalışanlar için bir hak kaybı da söz konusu değil. Çünkü işçinin kullanmadığı izinlerin ücreti kendisine işten ayrıldığında son ücreti üzerinden ödenmek zorunda.
Burada işçinin kıdem tazminatı alıp almadığına ya da istifa edip etmediğine bakılmıyor. İşçi hangi sebeple ayrılırsa ayrılsın izin paraları ve diğer ücret alacakları kendisine ödeniyor. İş Kanunu'nun 59. Maddesinde bu durum düzenlenirken "İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar" deniliyor. Burada zaman aşımı 5 yıl olarak belirleniyor. Ödenmediği takdirde faiz işliyor. İşçi de 5 yıl içinde bu parayı talep etmelidir.
Sözleşmeye göre ücret
Bu noktada tartışmalara yol açan bir başka konu ise hangi ücret üzerinden ödeneceği. Çünkü yasa maddesinde son ücret deniliyor ve brüt net ayrımı yapılmıyor.
Burada devreye sözleşme giriyor.
İşveren ile yapılan sözleşmede belirlenen son ücret, brüt ise son brüt ücret üzerinden, net ise son net ücret üzerinden hesaplama yapılıyor. Ayrıca burada belirlenen ücrete diğer mesai, prim, yan ödeme gibi ödemeler katılmıyor.
Parça başı iş yapan işçilerin izin ücretleri belirlenirken yıllık kazançları toplanarak 12'ye bölünüp aylık tutar ortaya çıkartılıyor.
İŞSİZLİK MAAŞI ALAMAZ
Annem 2 seneden fazladır bir yemek şirketinde çalışıyor. İş çok ağır. Eğer kendi işi bırakırsa işsizlik maaşı alabilir mi? Ömer SEÇKİN
İşsizlik maaşı alabilmek için öncelikle son 3 yılda en az 600 gün sigorta priminin ödenmiş olması şartı aranıyor. Ardından çalışanın son 120 günde de kesintisiz prim ödemesi gerekiyor. Bütün bunlarla birlikte işçinin kendi istek ve kusurunun dışında işten ayrılması şartı konulmuş durumda. Dolayısıyla anneniz kendi isteği ile işten ayrılırsa hem 2 yıllık tazminatından olur hem de işsizlik maaşı alamaz.
Ancak haklı fesih şartlarının oluşması gerekiyor.
VERGİ DAİRESİNE GİDİN
Akşam TV'de, evde üretim yaparak aile bütçesine katkıda bulunan ev hanımlarının sigorta ödeyebileceğini söylediniz.
Ne zaman başlayacak?(Semra)
Geçtiğimiz hafta bu konuyu gazetemizde de yazmıştım. Şu anda bu uygulama sürüyor. Eğer evde dikiş, nakış, sepet gibi üretimler yapıp bir gelir elde ediyorsanız vergi dairesine gidip muaflık belgesi alın. Sonra SGK'ya giderek primlerinizi ödeyin. Bu yıl her ay için 24 gün ödeyeceksiniz ve 30 gün sayılacak.
Bu tür işler yapmıyorsanız yine SGK'ya giderek isteğe bağlı sigorta yaptırabilir ve emeklilik hakkına kavuşabilirsiniz.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
12.05.1995 tarihinde Bağ-Kur primi ödemeye başladım. Halen ödemelerim devam ediyor. 1975 doğumluyum. Ne zaman emekli olurum? Mustafa ARSLAN
25 yıl 55 yaş ve 9 bin gün şartlarınız var. 9 bin günü tamamlayıp yaşınızın dolmasını beklemelisiniz.
18.10.1969 doğumluyum. 01.12.1989 tarihinde sigortalı oldum. 5200 günüm var. Şu anda çalışmaya devam ediyorum. Salih IŞIK
25 yıl 52 yaş ve 5525 gün şartlarınız var. Yılınız tamamlanmış. Priminizi de doldurup, 18.10.2021 tarihinde emekli olursunuz.
1973 doğumluyum. 12.05.1991 tarihinde sigortalı oldum. Daha sonra bir çocuğum dünyaya geldi. 4950 günüm var. Ne zaman emekli olurum. Kübra YILMAZ
20 yıl 47 yaş ve 5450 gün şartlarınız var. Eğer çalışıyorsanız doğum borçlanması yapmadan primlerinizi doldurup 2020 yılında emekli olursunuz. Çalışma imkanı yoksa bir çocuk için borçlanıp 720 gün kazanırsınız.