Referandum sonrası çalışma hayatının en çok konuşulan konularından birisi de kıdem tazminatı fonu. Şu anda yüz kişiden 80'inin tazminatını alamadığı, alanların da mahkeme kapılarında süründüğü sürdürülemez bir sistem bulunuyor. Bu sistem işvereni de işçiyi de korumuyor. Bir tazminat fonu ayırmamış olan işveren işten çıkartmalar durumunda iflas noktasına kadar gidiyor. Çalışan ise hakkını alamıyor. Önümüzdeki günlerde sosyal tarafların bir araya gelmesinin ardından yeni sistem yasalaşma sürecine de başlayacak. Bu aşamada mutlaka bazı değişiklikler de yaşanacak. Ancak yapılan çalışmalar ışığında yeni sistemin neler getireceğini kafalardaki soruların cevaplarıyla anlatmaya çalışalım.
Fon sistemi tazminata nasıl garanti getirecek
Şu anda işten çıkartılan bir işçinin parasını işveren istemezse ödemiyor. Yıllar süren mahkeme aşamaları gerekiyor. Ancak yeni sistemde her işçinin kendisinin kontrol edeceği bir hesapta paralar birikecek. Buna işveren müdahale edemeyecek. Böylece işçi tazminatını alabilecek.
İstifa eden de tazminat alabilecek mi?
Şu anda kendi isteği ile ayrılanlar (bazı istisnalar hariç) tazminatı hak etmiyor. Oysa yeni sistemde işçinin kontrolündeki hesapta biriken tazminat işten ayrılınca ya da iş değiştirince kaybolmayacak. İşçinin kıdemi devam edecek.
Tazminatlar yeni sistemde azalacak mı?
Mevcut uygulamada bir yıllık çalışma karşılığında 30 günlük brüt ücret tazminat olarak ödeniyor. Yeni sistemde bu uygulamada da geri adım atılmayacağı açıklandı. Buna göre tazminatın azalması söz konusu değil. Fonda biriken para değerlendirileceği için hatta artması da söz konusu.
İşveren nasıl para ödeyecek?
Kıdem tazminatı fonu kurulduğunda her ay işveren bu fona belli miktarda para ödeyecek.
Bu şekilde bir anlamda tazminat peşin verilmiş olacak. Bu şekilde işverenler de yüklü para ödemeden kurtulmuş olacak. Burada ödenecek parayı işçinin brüt maaşı belirleyecek.
Tazminatı erken çekmek mümkün olacak mı?
Fonda biriken parayı belli şartlarda çalışan çekebilecek. Henüz kesinleşmemesine rağmen evlilik, ev almak gibi durumlarda para çekilebilecek. Yine 15 yılını olduran da paranın belli kısmını çekme hakkına sahip olabilecek.
Mevcut çalışanların tazminatları ne olacak?
Şu anda çalışanların kazanılmış hakları korunacak. Çalışanlar isterlerse yeni sisteme geçiş yapıp bundan sonraki çalışmalarında fon sistemini kullanabilecek. Ancak yeni işe girenler, ya da iş değiştirenler otomatik olarak fon sistemine tabi olacak.
BORÇLANMA GÜN KAZANDIRIR
02.08.1993 sigorta başlangıcım. Ancak 10.07.2010 tarihinden 01.01.2012 tarihine kadar çalışmadım. Sonra yeniden çalışmaya başladım ve halen çalışıyorum. 1994 ve 1998 yıllarında iki çocuğum oldu. Emeklilik yılım Ağustos 2019 . Doğum borçlanması ile erken emekli olabilir miyim. Günüm doldu yaşımı bekliyorum. Nihal POLAT
Kadınların doğum borçlanmalarıyla erken emekli olmaları mümkün. Ancak bunun için gününüzün eksik olması gerekiyor. Yani yaşınız ve yılınız tamam ancak gününüz eksik ise üç çocuğa kadar borçlanıp 6 yıl kazanabilirsiniz. Sizin gününüz tamam olduğu için borçlanma yapmanıza gerek yok. Çünkü doğum borçlanması maalesef yaşı geriye çekmiyor. Erkeklerin sigortadan önce yaptıkları askerlikte ise durum farklı. Onlar borçlandıkları kadar sigorta başlangıçlarını geri çekerek yaştan kazanabiliyor.
VARİSLER DE İKRAMİYE ALIR
Ben babamdan yetim parası alıyorum, memur emeklilerine verilen ek ikramiyeden ben de faydalanabilir miyim? Berrin HASTÜRK
30 yıldan fazla çalışmasına rağmen 30 yıl üzerinden emekli olan memurlara ek ikramiye ödemeleri başladı. Bir yıl içinde başvuranlar bu haktan faydalanacaklar. Eğer babanız memur emeklisi ise ve 30 yıldan fazla çalışması varsa siz de bu haktan yararlanabilirsiniz. Çünkü vefat eden memur emeklilerinin varisleri de bu parayı alabilecek. Babanızın 30 yıldan fazla çalışması varsa başvurarak bu parayı talep edebilirsiniz.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
24.02.1969 doğumluyum. Sigorta giriş tarihim 01.04.1992 ve şu anda 6903 prim günüm var. Ne zaman emekli olurum? Sabir KARAOZAN
25 yıl 53 yaş ve 5600 gün şartlarınız var. Priminiz ve yılınız tamamlanmış. Yaşı bekliyorsunuz. 24.02.2022'de emekli olursunuz.
1984 sigorta girişim.. 2880 prim günüm var. 1968 doğumluyum, 3 çocuk sahibiyim.
Nasıl emekli olurum?
Gülümser GÜNEŞ
Tam emeklilik için 5 bin güne ihtiyacınız var. Çocuklar 1984 sonrasında doğmuşlarsa borçlanıp 2160 gün kazanırsınız. Toplamda 5040 gün eder. Dolayısıyla borçlanıp hemen emekli olabilirsiniz.
01.03.1999 yılında sigortam başladı. 6000 iş günüm var. 45 yaşındayım ne zaman emekli olurum? (Cem)
25 yıl 58 yaş ve 5975 prim şartlarınız var. Priminiz tamam, yılınız 2024'de dolacak.
58 yaşınızı tamamlayıp emekli olursunuz.