Sosyal Güvenlik mevzuatımız çalışanların vefatı halinde onların geride kalan yakınlarına da destek düzenlemeleri içeriyor. Yani ölen sigortalının eş ve çocukları belli şartlar ve oranlar dahilinde maaş almaya devam ediyor. Geride kalan çocuklara yetim maaşı eşlere ise dul maaşı ödeniyor.
Dul maaşıyla ilgili çok da bilinmeyen bir durumu sizinle paylaşmak istiyorum.
Dul maaşı olarak bilinen ölüm aylığı genel olarak kadınlara ödenen bir para gibi algılanıyor. Oysa uygulamaya bakıldığında bunun için bir cinsiyet ayrımı yapılmadığını görüyoruz.
Dolayısıyla eşi ölen bir erkek de ölüm aylığı alabiliyor.
Üstelik kocanın çalışıyor ya da emekli olmasına da bakılmıyor.
Aynen kadınlara ödendiği gibi şartlar oluşmuşsa erkeklere de ölüm aylığı veriliyor.
Aylığın kesilmesine sebep olan tek değişiklik ise ikinci bir evlilik. Koca evlenmediği sürece eşinin maaşını alabiliyor.
ERKEKLERİN YÜZDE 5'İ ALIYOR
Ölüm aylığı alanlarla ilgili rakamlara bakıldığında ilginç bir durum karşımıza çıkıyor. 'Dul aylığı' adı ile sadece kadınların alabildiği algısıyla erkekler genelde başvurmuyor. Dolayısıyla ölüm aylığı alanların yüzde 95'ini kadınlar oluşturuyor.
Oysa erkekler de rahatlıkla bu maaşa başvurabilir. Ölüm aylığı alabilmek için ölen eşin en az 1.800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartı var. Veya eski adıyla SSK'lı (4A) olanların en az 5 yıl sigortası, 900 gün primi varsa yine maaş bağlanıyor.
Eşin çalışıyor olması ya da emekli olması durumunda aylıkta belli kesintiler yapılıyor. Örneğin çalışmayan ya da emekli olmayan koca ölen eşinin maaşının yüzde 75'ini alırken, çalışıyorsa yüzde 50'sini alıyor.
Yine maaş alabilecek durumda çocuklar varsa ödenecek para belli oranlarda bunlar arasında pay edilebiliyor. Burada eş olarak tamamen nikahlı evlilikler kast ediliyor. Birlikte yaşamak ya da dini nikahlı olmak çocuklar olsa dahi ölüm aylığı bağlanmasında dikkate alınmıyor.
EVLENİP BOŞAnIRSA YENİDEN BAĞLANIR
Erkek ya da kadın eşinden maaş almaya başladıktan sonra eğer ikinci bir evlilik yaparsa maaşı hemen kesiliyor. Bu durumu SGK'ya bildirmekte fayda var. Çünkü ilk anda evlendiğiniz tespit edilmez ve maaş ödenmeye devam ederse sonra bu paralar sizden faiziyle birlikte geri alınır. İkinci evliliği yaptıktan sonra boşanırsanız SGK'ya hemen başvurup maaşı tekrar bağlatabiliyorsunuz. Bu arada ikinci eşiniz de vefat ederse bu durumda ölüm aylığı alabilirsiniz.
Ancak iki eşten birden almak mümkün değil. Hangisi fazla ise onu tercih edip maaşı bağlatabilirsiniz.
EMEKLİLİK Mİ ÇALIŞMAK MI KAZANÇLI?
1967 doğumluyum. 1983 tarihli SSK girişim var. 85 tarihli 92 tarihli 2 çocuk sahibiyim 3770 gün primim var. Halen çalışıyorum.
Borçlanmamı ödersem emekli olabilir miyim? Türkan VİDİNKALESİ
İşe giriş tarihinize göre 20 yıl 40 yaş ve 5 bin gün şartlarınız var. Yılınız ve yaş şartınız tamamlanmış. Eğer çalışmaya devam edecekseniz 5 bin günü tamamlayıp emekli olabilirsiniz.
Çalışmak istemiyorsanız 1.230 gün doğum borçlanması yaparak hemen emekli olursunuz.
Burada iki türlü hesap yapabilirsiniz. Şu an aldığınız brüt maaş 3 bin lira ve üzerinde ise çalışmaya devam ederseniz emekli maaşınız yıllık 70- 80 lira artar ve 3,5 yıl daha çalışacağınız için 250 lira civarında bir fazlalık oluşur. Doğum borçlanması yaparsanız bugünkü rakamlarla 23.500 lira civarında bir ödemeniz olur ancak 3.5 yıl maaş alırsınız. Dolayısıyla burada kararı sizin vermeniz lazım.
Eğer asgari ücretle çalışıyorsanız doğum borçlanması yapıp emekli olmanız sizin yararınıza olacak. Emekli olduktan sonra da çalışmaya devam edersiniz.
Bu arada eğer borçlanma yapacaksanız yılbaşından önce yapın en az yüzde 10 karlı çıkarsınız.
BOŞUNA ÖDEME YAPMAYIN
1975 doğumluyum, 1989'da meslek lisesi stajım var, 1993'de ilk sigortam yapıldı. 1998 yılında doğum yaptım. 5225 günüm var. Doğum borçlanması benim sigorta girişimi 1989'a çeker mi? Ayşe KURU
Öncelikle belirtelim sigorta başlangıcınız 1993 olacak, staj maalesef hesaba katılmıyor. Ancak doğum borçlanmasında geçerli. 1993 girişiniz 23 mayıstan önce ise 49 yaş 5600 gün sonra ise 50 yaş 5675 gün gerekiyor. Yani en az 375 gün gerekiyor. Eğer çalışıyorsanız borçlanma yapmanıza ve boşuna para ödemenize gerek yok.
Çalışıp tamamlama imkanınız yoksa 375 gün doğum borçlanması yapıp yaşı bekleyebilirsiniz.
Doğum borçlanması yaşı ya da işe giriş tarihini geri çekmiyor.
Sadece eksik primi tamamlıyor.
Erkeklerde ise askerlik borçlanması sigorta başlangıcını geri çekiyor.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
18.09.1993 yılında sigortalı oldum. 1970 doğumluyum. Halen çalışıyorum. Ne zaman emekli olurum? Sait KARACA
25 yıl 54 yaş ve 5675 gün şartlarınız var. Yılınız 2018'de dolacak. Muhtemelen priminiz de tamamlanmıştır. 2024 yılında doğum tarihinizde emekli olursunuz.
15.05.2002'de sigortalı oldum. 1983 doğumluyum. Ne zaman emekli olurum. Fatma SUBAŞI
İşe giriş tarihinize göre 58 yaşında ve 7 bin gün prim tamamlayarak emekli olursunuz.
Babam 1953 doğumlu. 1050 gün SSK yatmış. Askerliği de yatırsak emekli olabilmesi için ne yapmamız lazım? Fatma ÜÇER
Babanızın ilk sigortası 9 Eylül 1999'dan önce ise toplam sigorta gününün en az 3.600 olması lazım. Askerlik yetmeyecektir.
3.600 günü tamamlarsanız emekli olabilir. Bunun için ya çalışacak ya da isteğe bağlı sigorta olacak.