Türkiye'de iş gücünün yaklaşık yüzde 30'u kayıt dışı çalışıyor. Yani hiç sigortası yapılmıyor. Bu oran daha önceki yıllarda yüzde 50'ler seviyesinde idi. Yapılan denetim ve çalışmalarla oran düşüyor.
Özellikle ALO 170'in bunda çok büyük katkısı var. Bunun yanında gerçek maaşların bordrolarda gösterilerek yapılan kayıt dışılık ta bulunuyor. Böylece çalışanların hakları devletin prim ve vergileri çalınıyor. Önceki gün atv haberde bu konuyu detaylarıyla anlatmıştık.
Yayından sonra çok sayıda soru geldi. Okurlarımızın ve izleyicilerimizin sorularını da böylece cevaplamış olalım. Geçmişte bir işyerinde fiilen çalışmışsınız ama bu kayıtlarda görünmüyorsa yani sigortanız yaptırılmadıysa hizmet tespiti için hem SGK'ya başvurabilir hem de dava açabilirsiniz. Çalıştığınız işyerini ve hangi zamanda çalıştığınızı tüm delillerle birlikte toplayıp kuruma yazılı başvuruda bulunabilirsiniz. Burada bazı durumlarda zaman aşımı devreye giriyor buna da dikkat edin. Delilleriniz sağlamsa bu yıllarınız sayılacak işe giriş tarihiniz geriye çekilecektir. Böylece daha erken emeklilik imkanına kavuşursunuz. Başta 5510 sayılı yasa olmak üzere birçok düzenleme bu konuda çalışanların haklarını koruyor. Hatta çalışan öldüğünde hak sahipleri de dava açabiliyor.
ZAMAN AŞIMI VAR
Eğer hiç sigortanız yapılmamışsa burada zaman aşımı devreye giriyor. 5510 sayılı yasanın 86. maddesine göre çalışan sigortasız çalışarak geçirdiği sürenin son yılından başlayarak 5 yıl içerisinde hizmet tespiti için müracaatta bulunabiliyor.
Sizin sigortanız yapılmış ancak primleriniz eksik ya da hiç yatırılmamışsa burada zaman aşımı olmuyor.
Geriye doğru hakkınızı arayabilirsiniz.
Özellikle gerçek maaşınızın gizlendiği durumları mutlaka ilgili birimlere bildirin. Eksik prim yatıp yatmadığını SGK'ya giderek ya da 'turkiye.gov.tr (edevlet)' sitesine girerek kontrol edebilirsiniz.
İŞTE O MADDELER
5510 SAYILI YASA
MADDE 23: Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir. Yukarıdaki fıkrada belirtilen hallerde, Kurumca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanırsa bu gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri tutarı, 21 inci maddenin birinci fıkrasında yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ayrıca ödettirilir.
5510 SAYILI YASA
MADDE 86: Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca işyerinde fiilen yapılan tespitlerden ve kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden kayıt ve belgelere dayanmaksızın çalıştığı belirlendiği halde, hizmetlerinin veya prime esas kazançlarının Kuruma bildirilmediği anlaşılan veya eksik bildirildiği tespit edilen sigortalıların geriye yönelik hizmetlerinin veya prime esas kazançlarının, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye yönelik bir yıllık süreye ilişkin kısmı dikkate alınır. Aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.
DAVA AÇILABİLİR
1988 yılında ticaret odasına ve şoförler odasına kaydım yapıldı. Ben 2004 senesinde çiftçi Bağ-Kur'lu oldum, 10 yıla yakın ödedim.
2014 yılından beridir SSK'lı çalışıyorum. Geriye dönük hak talebim olabilir mi? Murat KAZAN
Kendi nam ve hesabına iş yapıp ancak Bağ-Kur kaydını yaptırmayan çok sayıda sigortalı var. Bağ-Kur'a kayıt yaptırıp prim ödemedikleri için de bu arkadaşlarımızın emeklilik hesaplarında o günleri görünmüyor. SGK'da bu günleri re'sen sayıp işlem yapmıyor. Öncelikle şu anki mevzuata göre geriye doğru ödeme imkanı bulunmuyor. Bu SSK'lılar için de geçerli. Bağ-Kur kaydı için ise ancak dava yoluna gidebilirsiniz. Tabi mahkemenin sonucu ne olur bilinmez. Şu anki verdiğiniz bilgilere göre eğer SSK'lı çalışmaya devam ederseniz 7 bin gün ve 60 yaş şartıyla emekli olabilirsiniz.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
3811 günüm var. 56 yaşındayım. 1980 ilk girişim. Emekli olabilir miyim? Kemal ULUDAĞ
Tam emeklilik için 5 bin güne ihtiyacınız var. 5 bin günü tamamladığınızda emekli olabilirsiniz. Kısmi yaştan emeklilik için ise 3.600 gününüz dolmuş.
15 yıl ve 55 yaş da tamam. Bu durumda 60 yaşında emekli olursunuz.