İş yerlerinde en çok tartışmaya sebep olan konuların başında izin geliyor. Yıllık ücretli izinlerin sayısı, zamanı, nasıl kullanılacağı hep iş yerlerinde tartışma konusu oluyor. Ancak çalışanlar için sadece bu izinler bulunmuyor.
Yıllık izinlerin dışında ihtiyaç durumunda izin kullanma durumları da bulunuyor. Bunlara 'mazeret izni' adı veriliyor.
Ancak her konu da mazeret izninde kullanılamıyor.
YASA BELİRLEMİŞ
İş Kanunu mazeret izinlerini düzenlerken bu günlerin çalışılmış gibi sayılacağını söylüyor.
Dolayısıyla ücret kesilmiyor.
Mazeret izniyle ilgili düzenlemede bazı sınırlar var. Buna göre evlilik ve ölüm halleri mazeretten sayılıyor.
Yasa, işçi için 3 gün evlilik izni imkanı sunuyor. Ancak işçinin çocuğu evleniyorsa, bu mazeretten sayılmıyor.
Evlilik izni memurlarda ise 7 gün olarak uygulanıyor.
Ayrıca memur, çocuğunun evliliği halinde de mazeret izni kullanabiliyor. Yine yasa işçiler için anne, baba, eş, çocuk ve kardeş ölümlerinde mazeret izni imkanı veriyor. Ölümlerde işçiye 3 gün mazeret izni verilirken, memurlar 7 gün izinli sayılıyor.
MEMURA EK HAK VAR
Memurlar kayınpeder veya kayınvalide ile eşinin kardeşinin ölümlerinde de izin alabilirken, işçilerde bu imkan bulunmuyor.
Yapılan sözleşmelerde ya da toplu iş sözleşmelerinde bu konularla ilgili maddeler konularak sorun çözülüyor. En az yüzde 70 oranında engelli veya sürekli hastalığı olan çocuğu için işçiye, 1 yıl içinde 10 gün ücretli izin veriliyor. Bu hakkı ebeveynlerden sadece biri kullanabiliyor. Eşi doğum yapan işçi ise 5 gün izin kullanırken, bu hak memurlarda 10 gün uygulanıyor.
GAZETECİYE FARKLI İZİN
Gazetecilerin mazeret izinleri ise Basın İş Kanunu'yla düzenlenmiş durumda. Buna göre, babalık izni 3 gün olarak belirlenmiştir.
Eşi, çocuğu, annesi ya da babası ölen gazetecinin 4 gün mazeret izni hakkı bulunmaktadır.
Gazeteci, kardeşi, dedesi ya da büyük annesi öldüğünde de 2 gün mazeretli olarak izinli sayılacaktır. Basın İş Kanunu, çocuğunun evlenmesi durumunda da gazeteciye izin hakkı tanınmıştır. Çocuğu evlenen gazeteci 2 gün ücretli mazeret izni kullanabilecektir.
BUNLARA DİKKAT EDİN
Yasada tarif edilmeyen ya da sözleşmede olmayan gerekçelerle mazeret izni kullanılması, hem ücretinizin kesilmesine hem de belli şartlarda tazminatsız işten çıkartılmanıza yol açabilir. Bu yüzden yasada olmayan durumlar için izin kullanacaksanız bunu mutlaka işvereninize haber vererek ve onayını alarak yapın. Çünkü işe mazeretsiz gelmemeniz, dediğimiz gibi tazminatsız işten atılmaya kadar giden sonuçlara yol açabiliyor
İSTİFA ETMEYİN
5 yıldır bir mağazada çalışıyorum. 4 ay sonra bir bebeğimiz olacak. Ben artık çalışmak istemiyorum. Bu gerekçe ile ayrılırsam tazminatımı alabilir miyim? Yasemin ARICI
Bu gerekçeyle istifa ederseniz, tazminat alamazsınız. Ancak bir imkan var. Eğer evliliğinizin üzerinden 1 yıl geçmemişse tazminat alırsınız. Yine 9 Eylül 1999 tarihinde ilk kez sigorta olmuşsanız yine tazminat alırsınız.
SÜRE GEÇSE YETER
19 yıl 6667 prim ödedim. 41 yaşımdayım. Yaşı bekleyerek emekli olabilir miyim? 20 yıl çalışmam gerekir mi? Filiz KOÇ
Emeklilik hesabındaki 20 yıl şartı çalışma süresini değil, ilk sigorta olduğunuz tarihten bu yana geçen süreyi ifade ediyor. Bunu çalışmadan da geçirebilirsiniz. Ancak emekli olmak için işe girişe göre istenen primi tamamlamanız gerekir.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
Ben 1969 doğumluyum. İşe giriş tarihim 1995, 1250 gün primim var. Ne zaman emekli olurum? Hacer KARACA
İşe giriş tarihiniz 24.05.1995 tarihinden önce ise 20 yıl, 51 yaş, 5750 prim gün şartlarına, bu tarihten sonra ise 20 yıl, 52 yaş ve 5825 prim gün şartlarına tabisiniz. Bu saydıklarım sizin tam emeklilik şartlarınız. Kısmi yani yaştan ise 3600 prim gün ve 58 yaşa tabisiniz. Prim ödemede geç kalmışsınız. İşe başlangıçtan sonra doğum yaptıysanız ve doğumdan sonra iki yıllık sürelerde adınıza prim yatmamışsa toplamda üç çocuğa iki yıldan 6 sene borçlanma hakkınız olabilir.
■ 14.08.1971 doğumluyum 1995 tarihinde sigortalı oldum. 6 bin günüm var. Yaşar DEMİRCİOĞLU
23 Kasım 1995'ten önce sigortalı olduysanız 55, sonrası ise 56 yaşında emekli olursunuz. Priminiz dolmuş. Yıl şartı ise 2020'de tamamlanacak
■ Haziran 1977 doğumluyum ve Eylül 1995 girişliyim. 6 binin üstünde günüm var. Kazım ŞAHİN
25 yıl 55 yaş ve 5750 gün şartlarınız var. Yılınız 2020'de tamamlanacak. Priminiz dolmuş. Yaşınızın dolacağı 2032 yılında emekli olursunuz.
■ Annem 20.11.1966 doğumlu, 3600 günü sistemde görünüyor. 1987 de girişi. Ne zam emekli olur? Merve BİÇER
Giriş tarihine göre en az 5750 günü tamamlarsa emekli olur. 3.600 günden emeklilik için ise 58 yaşını bekler. Dışarıdan ödediği günler SGK kayıtlarında mevcuttur.