Birkaç yıldır kıdem tazminatına bir düzen getirecek sistemleri tartışıyoruz. Çünkü Türkiye'de kıdem tazminatı hakkı çalışanlar açısından bir sorun olmaya başladı. Evet kıdem tazminatı her çalışanın yasal hakkı ama buna maalesef ulaşması insafa kalıyor. Dolayısıyla bu hak sürdürülemez bir sorun halini almış durumda. Mutlaka çözmek gerekiyor. Başkan Recep Tayyip Erdoğan da hafta sonu bu konuda paydaşlara yeniden çağrı yaparak sorunun çözümü için bir araya gelmelerini istedi: "Her bir işçimizin kazanılmış hakkını korumak bu ülkenin Cumhurbaşkanı ve kendisi de işçilikten gelen bir ferdi olarak, en başta gelen görevimizdir. Amacımız işçilerimizin kıdem tazminatı haklarını birilerinin insafına bırakmadan kalıcı ve garantili bir sisteme bağlamaktır. 'İşveren sendikaları, işçi sendikaları gelin bir araya bu konuyu kendi aranızda halledin.' diyoruz. Aranızda çözmeyip bizi zor durumda mı bırakmak istiyorsunuz? İşçi-işveren çözmeyip kabineye bırakıyorsa art niyet vardır..."
RAKAMLAR ANLATIYOR
Rakamları baktığınızda çalışanların yüzde 86'sı kıdem tazminatını alamıyor. Ya şartları tamamlamadığı için alamıyor ya da kendisi istifa edip ayrıldığı için alamıyor. Çünkü kıdem tazminatını alma şartları zor. Bir kere 1 yılı dolduracaksınız, kendi istek ve kusurunuz dışında çıkartılacaksınız, istifa etmeyeceksiniz, işverenin kasasında para olacak... Kıdem tazminatı alacak şekilde işten çıkartılanların ise küçük bir kısmı parasını alırken diğerlerine patronlar ödemediği için mahkeme yolu görünüyor. İş mahkemeleri kıdem tazminatı davalarıyla dolu.
MEVCUT DURUM
■ Tazminat için 1 yıl bekleniyor.
■ Sadece işten atılan alabiliyor.
■ Firmalar kaynak ayırmıyor.
■ Çalışanın tazminatı garanti değil.
■ Kendi ayrılan tazminatı bırakıyor.
■ Mahkemeler tazminat dosyası ile dolu.
■ Tazminatta bir güvence ve katkı yok.
REFORM SONRASI
■ Her çalışan tazminat alacak.
■ Herkesin kıdem tazminatı garanti olacak.
■ İşveren her ay ödeme yapacak.
■ Çalışan kendi hesabını görebilecek.
■ İş değiştiren tazminat hesabını taşıyabilecek.
■ İşveren-işçi arasında tazminat sorunu kalmayacak.
■ Devlet katkısı ve fon güvencesi olacak.
HER İŞVEREN KÖTÜ NİYETLİ Mİ DAVRANIR?
Elbette bütün işverenler kötü niyetli değil. Kıdem tazminatını keyfi olarak ödemeyenler elbette vardır, ama büyük çoğunluk maddi sebeplerden dolayı bunu ödeyemiyor.
Çünkü bir holding de küçük bir esnaf da çalışanı için kıdem tazminatı olarak ödeyeceği bir kaynak ayırmıyor. Dolayısıyla 5-10 yıllık çalışanını işten çıkarttığında ödeyecek parası olmuyor. Hem kendisi hem çalışanı mağdur oluyor. Birçok şirket kıdem tazminatı davalarıyla uğraşırken hem zaman hem para kaybediyor.
İŞÇİ İŞVEREN BARIŞI OLSA
Oysa üzerinde tartışılan fon sistemi hem işçiyi hem işvereni koruyacak şekilde olacak. Çünkü bu durumda işçi ile işveren arasında bir tazminat konuşması olmayacak.
Fon ile işçi kendi parasını kontrol edebilecek ve isterse başka işyerlerine taşıyacak. İşveren yüklü tazminatlar yerine aylık küçük miktarlarla bu yükten kurtulacak. Hatta üzerine çalışılan modellerde devlet katkısı da bulunuyor.
KIRMIZI ÇİZGİ MESELESİ
Bu işi çözecek olan paydaşlar kimler? İşçi sendikaları, işveren sendikaları ve hakem olarak hükümet. Ancak yıllardır bu konu gündemde olmasına rağmen bir araya gelip sorunun çözümü için çaba harcamayan sendikalar hep kaçak güreşiyor. Kırmızı çizgilerden bahsediyorlar haklılar. Ancak bu kırmızı çizgilerin korunduğu söylenmesine rağmen yine bir hareket yok.
İşte sendikaların kırmızı çizgileri:
"Bugün çalışan milyonlarca kişinin kıdem tazminatı hakkı korunsun" Cevap: Kazanılmış haklar tamamıyla korunacak.
* Her yıl için 30 günlük brüt ücret ödenmesi devam etsin" Cevap: Yüzde 8.33 olan bu oran daha da ileri götürülüyor, hesaplamalara göre 30 günü de geçiyor. Para nemalanacağı için artıyor "Kıdem tazminatı hakkı kaybolmasın" Cevap: Bugün kimsenin kıdem tazminatı alacağı garanti değil. Fonda 1 gün bile çalışanın tazminatı korunuyor.
MASADAN KAÇMAYIN
Kırmızı çizgi meselesine de en net cevaplar verildiğine göre ki, zaten bunlar masada konuşulacaktır o zaman herkesin elini taşın altına koyması gerekir. İşçinin hakkını savunma görevindeki sendikalar tazminat hakkının korunması, herkesin bu hakka kavuşması için masaya gelmeliler.
Yoksa samimiyetleri işçilerce de sorgulanacaktır.