■ Ben vergi indiriminden faydalanıp emekli oldum.
Emekli olduktan sonra bir firmada iki yıldır çalışıyorum.
Çalıştığım firma eleman çıkarmayı düşünüyor.
Emekli olduğum için de başta beni çıkaracaklarını söylediler. Çıkış aldıktan sonra mahkemeye versem işe iade alabilir miyim?
Emeklilerin işe iade hakları var mı? Metin AK 4857 sayılı İş Kanunu'nun 18. maddesine göre "Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır." İşveren salt işçinin emekli olarak çalıştığını sebep göstererek iş akdini fesih edemez. Sebepsiz yere işten çıkartılan çalışanlar için işe iade hakkı bulunuyor. Burada emekli çalışan ya da emekli olmadan çalışan arasında bir fark da bulunmuyor.
İşe iade için bazı şartlar vardır.
Öncelikle iş sözleşmesi belirsiz süreli iş sözleşmesi olmalıdır.
İşçinin çalıştığı işyerinde en az 6 ay çalışmış olması da şarttır. İşyerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması da gerekir. İşverenin birden fazla işletmesi var ise işletmelerinde çalışan toplam işçi sayısı baz alınmalıdır. İşçinin feshin tebliğ edildiği tarihten itibaren 1 ay içerisinde dava açmış olması gerekmektedir. Süre kaçırılmışsa fesih kabul edilmiş sayılır ve dava açma hakkınız sona erer.
Burada davadan kastımız önce arabulucuya gidilecek, burada sonuç alınmazsa mahkemeye başvurulacak. Siz de 1 aylık süreyi geçirmeden arabulucuya giderek işe iade başvurusu yapabilirsiniz.
Eğer iş yerinde 30'dan az çalışan varsa bu kez kötü niyet tazminatı gündeme gelecektir.
Mahkeme işe tekrar başlatmama ihtimaline karşı bunun için bir tazminat da belirliyor. Bu tazminat 8 maaşa kadar çıkabiliyor.
ÇIRAKLIK SAYILMIYOR
■ Ben 1983 doğumluyum.
Sigorta girişim 2005 yılı.
Ayrıca 1996'da çıraklık okulundan girişim var, etkisi olur mu? Ne zaman emekli olurum? Sinan COŞKUN 1996 yılındaki çıraklık okuluna girişinizin emekliliğinize faydası olmaz. Çıraklık ve staj sırasında yapılan sigorta iş kazası ve meslek hastalığı için yapılıyor. Dolayısıyla emeklilik hesaplamasında kullanılamıyor.
Yine bu süreleri borçlanma gibi bir durum şu anda söz konusu değildir. Ancak aynı sigorta sicil numarasını ömür boyu kullanabilirsiniz.
Ayrıca kadınlarda doğum borçlanması yapacaklar için aranan ve birinci şart olan doğumdan önce tescili yapılmış olmak şartının oluşmasında işe yaramaktadır. Yani stajyerlikten dolayı girişi yapılmış olan kadınlar bu girişten sonra doğum yapmışlarsa doğum borçlanması hakları vardır. Siz 2005 yılındaki girişinizden dolayı 60 yaş ve 7000 prim gününden tam emeklilik, en az 4500 prim gün, 25 yıl ve 60 yaştan kısmi emeklilik şartlarına tabisiniz.
MAAŞINIZDA DÜŞME OLMAZ
01.04.2005 tarihinden beri aynı işyerinde çalışıyorum.
Emekliliğim mayıs ayında doldu. Ancak virüs sebebiyle işlemleri yaptıramadım.
1,5 ay da raporlu olarak çalışmadım. Ben emeklilik için başvursam emekli maaşımda ya da tazminatımda düşme olur mu?
(ismi saklı) Emeklilik kararı kişinin kendisine aittir. Yani re'sen kurum sizi emekli etmez. Bu yüzden siz müracaat ettiğiniz zaman emekli olursunuz. Emekli maaşı hesaplanırken ilk işe girdiğiniz tarihten bugüne kadar olan tüm kazançlarınız dikkate alınır. O yüzden son 1,5 aydaki raporlu geçen kısmın emekli maaşınız üzerinde bir etkisi olmaz. Yani bu raporlu geçen süre emekli maaşınızı düşürmez ama ne kadar geç müracaat ederseniz o kadar emekli maaşı kaybınız olur. O yüzden eğer ağustosta başvursanız emekli maaşınız Eylül'de başlar. Eylül ayında müracaat ederseniz Ekim ayında maaş başlar. Kıdem tazminatınızda da bir eksilme olmaz. Raporlu geçen süreler ihbar süresini altı hafta geçmediği sürece kıdem tazminatı hesabından düşülmez. Bu konuda Yargıtay kararı da bulunuyor.
BOŞUNA PARA ÖDEMEYİN
■ Son bir sene sigorta primini yüksek göstermek emekli maaşında bir artışa sebebi olabilir mi?
Aydın YALÇIN Emekli maaşı hesaplanırken tüm kazançlara bakılıyor.
O yüzden son sene yüksek yatırmak eğer öncekiler düşükse emekli maaşınızı artırmaz boşuna yük almış olursunuz. Düşünün bir sene yüksekten yatırsanız ayda 6 bin lira civarında prim gerekiyor. Bu da yılda 72 bin lira eder. Sizin maaşınız 500 lira artırsa ki böyle bir ihtimal yok, bu ödediğiniz parayı geri almanız için bile 144 ay beklersiniz. Hesabı siz yapın.