Bu konu giderek önemini ve farkındalığını artırıyor. Çok eleştiri aldı ama yakın zamanda gerçekleştirilen 'Tanzim satış' uygulamasının bana göre en güçlü sonucu üretici market fiyatları arasındaki büyük dengesizliği tüm açıklığı ile gözler önüne sermesi oldu.
Öyle ya belki de kamuoyu ilk defa tarladan, bağ ve bahçeden gelen fiyatların nasıl katlanarak tüketiciye ulaştığının farkına vardı. Türkiye Ziraat Odaları Birliği'nin (TZOB) yaptığı son araştırma bizlere bu hususta somut ve güncel bilgiler veriyor.
TÜKETİCİYE HAKSIZLIK
TZOB raporuna göre, Mart ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı kuru incirde yüzde 299,78'i, kuru kayısıda yüzde 288'i, lahanada yüzde 281,17'yi buldu. Üreticiden markete fiyat, kuru incirde 15 liradan 59 lira 97 kuruşa, kuru kayısıda 10 liradan 38 lira 80 kuruşa, lahanada 1 lira 9 kuruştan 4 lira 16 kuruşa çıktı. Mart ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 299,78 ile kuru incirde yaşanıyor. Fiyat farkının kuru kayısıda yüzde 288'i, lahanada yüzde 281,17'yi, sütte 269,54'ü, kırmızı mercimekte 255,45'i, yeşil mercimekte yüzde 251,81'i, nohutta yüzde 237,53'ü bulduğunu görüyoruz.
Şimdi kuru incirin 4 kat, kuru kayısının 3,9 kat, lahananın 3,8 kat, sütün 3,7 kat, kırmızı mercimeğin 3,6 kat, yeşil mercimeğin 3,5 kat, nohudun 3,4 kat fazlaya tüketiciye satıldığı apaçık ortada. Tabii başka örnekler de var ama bunlar en fazla göze çarpan rakamlar. Tekrar vurgulamak istiyorum. 'Tanzim satış' uygulamasıyla üretici market fiyatları arasında her türlü ekonomik aklın dışında kalan söz konusu çarpıklık daha fazla gündeme geldi.
ÇÖZÜM NE OLACAK
Peki çözüm ne olacak denilirse... Şu anda gerek Ticaret Bakanlığı gerekse Tarım ve Orman Bakanlığı çerçevesinde çok ciddi çalışmalar olduğunu biliyorum. Bu arada yine hatırlatayım, çünkü Türkiye'nin performans rakamları pek yazılıp çizilmez, bu ülke 52 milyon tonluk yaş meyve ve sebze üretimiyle dünyada beşinci sırada! İşte Bakanlık çalışmaları bu müthiş potansiyelin en rasyonel çözüm ortamını hazırlayarak gıda fiyatlarında piyasa dengesi yaratma doğrultusunda hızla devam ediyor. Uygulamayı hep birlikte göreceğiz.