Anadolumuzun çok güzel sözlerinden biri de şudur; "Oğlan yayar, gelin sağarsa koyun koyun olur. El yayar, el sağarsa koyun oyun olur!" Ya da yine çok bilinen ama arkasında ekonomik ve sosyal bir anlam taşıyan, "Buğdayla koyun, gerisi oyun!" sözünü hatırlayalım.
Bu ifadeler bize Anadolu'nun küçük aile çiftçiliği ve koyunculuk gibi derin ekonomik ve sosyal olgularını anlatıyor. Peki bugün neden böyle bir giriş yaptım? Türkiye büyükbaş hayvancılıkta, özellikle süt sığırcılığında büyük aşamalar kaydetti. Büyük çoğunluğu inek sütü olmak üzere, süt üretimi ciddi artış gösterdi ve 23 milyon tonu aştı.
Ancak küçükbaş hayvancılıkta, yani koyun ve keçi yetiştiriciliğinde aynı performans meydana gelmedi. Daha doğru bir ifadeyle koyun ve keçi sütçülüğü süt sığırcılığındaki gelişmenin gerisinde kaldı. Oysa bu alanda bilgi ve fikir sahibi uzmanların ısrarla söylediği gibi Anadolu coğrafyası koyun ve keçi yetiştiriciliğini adeta bizlere dayatıyor.
Şimdi son gelişmelere bakalım...
ÜRETİM RAKAMLARI - Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği (TÜDKİYEB) Genel Başkanı Nihat Çelik, Türkiye'nin 1,5 milyon tondan fazla koyun sütü, 600 bin tona yakın keçi sütü ürettiğini söylüyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) son verisi olan 2018 rakamlarına göre, Türkiye toplam koyun-keçi sütü üretiminde 2 milyon 8 bin tonla Hindistan'ın ardından ikinci sırayı alıyor. "Dünyada 1 milyon tondan fazla koyun ve keçi sütü üreten 7 ülke var," diyen Nihat Çelik şu bilgileri paylaşıyor; "Hindistan yüzde 96,8'i keçi sütü olmak üzere 6,3 milyon ton koyun ve keçi sütü üretimiyle ilk sırayı alırken, ülkemiz 2 milyon 8 bin tonu geçen üretimiyle ikinci sırada bulunuyor.
Üçüncü sırayı 1 milyon 565 bin tonla Sudan, dördüncü sırayı 1 milyon 403 bin tonla Çin, beşinci sırayı 1 milyon 152 bin tonla Yunanistan, altıncı sırayı 1 milyon 151 bin tonla Bangladeş, yedinci sırayı 1 milyon 6 bin tonla İspanya alıyor."
KÜÇÜKBAŞA AĞIRLIK VERECEĞİZ
- Nihat Çelik'in şu değerlendirmesini dikkat çekici buluyorum; "Koyun ve keçi sütü, özellikle ülkemizde, küçükbaş hayvancılığın meralara dayanması, besi hayvanı olmaması, ilaç kullanılmaması nedeniyle son derece doğal ve sağlıklı ürünlerdir. Halkımız çekinmeden, içleri ferah olarak koyun, keçi sütü ve süt ürünleri tüketebilirler. Koyun ve keçi bu toprakların bir gerçeğidir. Anadolu ve Trakya'da da koyun, keçi olmadan bir tarım ve hayvancılık düşünülemez.
Türkiye'de hayvancılığın geleceği küçükbaş hayvancılıktadır." Bu rakamlardan şunu anlıyoruz. Tüm Türkiye'ye yayılmış Koyun ve Keçi Yetiştirici Birlikleri eliyle son yıllarda küçümsenmeyecek bir hareketlilik yaratılmış durumda. Diğer yandan Türkiye'de son 30 - 40 yılda kırmızı et tüketiminde önemli bir değişim oldu. Koyun ve kuzu eti tüketiminden dana tüketimine doğru bir farklılık ortaya çıktı. Bu doğru mu yanlış mı oldu? Ayrıca tartışmak lazım. Yanı sıra TÜDKİYEB Başkanı Nihat Çelik'in de özellikle vurguladığı hususlar var. Genelde küçükbaş hayvancılığın daha özelde ise koyunculuğun Anadolu coğrafyası için vazgeçilemez olduğunu bizlere hatırlatıyor. Koyun ve keçi sütü ile birlikte kırmızı ette üretim artışı sorununu, hızla gelişmesi gereken keçicilik ve koyunculuk sayesinde çözebileceğimizi artık daha iyi anlıyoruz.