Adapazarı (Sakarya) bir göçmen şehridir. Kafkaslardan Çerkez, Abhaz Gürcüler gelmiştir. Balkanlardan Arnavut, Boşnak ve Makedonya kökenliler vardır. Ayrıca Laz, Arap, Kürt Zaza ve Roman unsurlar bulunur.
Farklı kültürlerden gelen bu bir yığın insan "birlikte, uyum içinde ve saygıyla" yaşamanın yolunu bulmuşlar.
Bu bilgileri Kamil Uğurlu'nun son kitabından aldım. Kendisi Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde Mimarlık eğitimi aldı. Türk mimarlık sanatı dalında doktor oldu. TİKA'nın danışmanı olarak Orhun Anıtları Projesinde yer aldı. Ve Moğolistan'da Ötüken Vadisindeki müzelerin proje ve uygulamalarını yaptı.
Selçuk Üniversitesinde alanında ders verdi. Yurt içinde ve dışında önemli projeler yönetti. TOKİ (Toplu konut idaresi ) Başkanlığı yaptı. Karaman Belediye Başkanlığında bulundu (2009-2014).
Çok yönlü bir kimse olan Kamil Uğurlu'nun başka yayınları ve kendine özgü bir tarz olan "Şehrengiz" kitapları vardır. Konya, Karaman, Eskişehir, Kahramanmaraş Şehrengizleri bunlardandır.
Kendi tabiriyle Şehrengiz şehrini ruhunu keşfetmeye çıkan bir çalışmadır. Bir şehir tarihi veya monografisi değildir. Şehrin yakın tarihine, halk kültürüne, sosyal hayatına, halkının yaşayış ve inanç yapısına, ilginç tiplerine, meczuplarına dair otantik bilgiler veren bir çalışmadır.
Kamil Uğurlu memlekti olan Karaman ve Konya'yı yakından tanır. Öteki şehirler için ise yaptığı şudur: Gidip oralarda ev kiralayıp eşiyle birlikte bir süre o şehirde yaşayarak, beldenin ruhuna nüfuz ediyor. Sokaklarında dolaşıyor, önemli ve özellik arz eden kişilerini tanıyor, mahalli yayınları buluyor. Bütün bunlardan edindiği malumatı, kolay okunan eğlenceli bir üslupla kaleme alıyor.
Bu seriden son çıkan kitabının ismi "İki Kardeş Şehir İçin Güzelleme: Sakarya-Oş Şehrengizi" İmza: Kamil Uğurlu-M. Hilal Uğurlu. Sakarya Büyük Şehir Belediyesi armağanı.
TÜRK İNSANI BU
Adı geçen kitaptan bir simayı tanıyalım. "Halit Molla diye bilinen Halit Akın kahraman bir Adapazarlıdır. Genç yaşında asker olarak Bağdat Felahiye cephesine gönderildi, ağır yaralandı, İngilizlere esir düştü. 2 sene Çin Hindi'nde tutuldu Esir değişimiyle oradan kurtulunca mütareke sonucu teskere alıp memlekete döndü.
1919'da Rum çeteler ve Yunan askeri halka kan kusturmaya başlayınca Halit silahlandı. Çevresine topladığı kimselerle düşman askeriyle savaştı. Adapazarı ve çevresinde pek çok yararlık gösterdi. Düzenli Türk ordusu kendisine "Kandıra Milis Zafer Tabur Komutanı ünvanı verdi. 19 Ocak 1922'de ikinci defa teskere aldı, evine döndü, tarlalarını ekip biçmeye başladı.
1961'de 74 yaşında vefat eden Halit Molla hizmetlerine karşılık ödüllendirilmek istendi. Uzunçarşı'da Rumlardan kalma dört dükkân, Kuzu Sokakta iki arsa ve Hasıralar semtinde tavlalar teklif edildi ve ısrar edildi. O ise:
"Siz bunları evi barkı olmayan garibanlara veriniz. Biz memleket için çalışırken bunu mal, mülk, şan, şöhret için yapmadık" dedi, teklifi reddetti.