Tütün ve Tekel'in benim hayatımda çok önemli yeri vardır. Tütün tarlasında doğdum, büyüdüm tütüncü bir ailenin çocuğuyum. Sonra bu işin uzmanlığını, Tütün Eksperliğini okudum.
17 yıl yurdun çeşitli bölgelerinde eksper, yönetici ve idareci olarak çalıştım.
Ülkemizde Tütün Endüstrisi Osmanlı dönemine kadar uzayan ve gelir getirici yönüyle de, bazı bölgelerde hiç terk edilmeyen bir tarım bitkisidir. Tütün, Fındık ve Üzümden sonra ülkemizin üçüncü büyük tarımsal ihraç ürünüdür. Yılda 400 milyon dolar civarlarında bir ihracatımız söz konusudur. Tütün üreticilerimiz ise çiftçilerimiz arasında en dar gelirli grubu oluşturuyor. Özellikle genç neslin üretimden çekilmesi ve kırsaldaki nüfusumuzdaki azalmada eklendiğinde tütün üretiminin, sürdürülebilirlik açısından risk altında olduğunu söyleyebiliriz. Tütün Üreticisi tütünün destekleme kapsamına alınmasını beklemektedir.
Türkiye Oriental (şark tipi tütünde) dünyanın en önemli ihracatçı ülkesidir. Son yıllarda Makedonya, Yunanistan, Bulgaristan, Arnavutluk gibi Balkan ülkeleri artan tütün üretimiyle Türkiye'ye bu alanda rakip durumdadırlar.
Çok önceleri değil, 20 yıl kadar önce Türkiye'nin değişik yörelerinde 400 binin üzerinde aile tütün üretirdi. Yılda 280 bin ton tütün elde edilirdi. Bununla içeride sigara üretilir, dışarıya ihracat yapılırdı.
Şimdilerde sözleşmeli olarak üretilen tütünde Ege Bölgesi'nde yaklaşık 34.000 üretici ile imzalanmış 55 bin 400 ton civarında bir sözleşme bulunmaktadır.
Önceki yıla oranla sözleşme yapan üretici sayısında beş bin civarında bir eksilme göze çarpmaktadır. Ege Bölgesinde bu yıl tütünde rekolte tahmini 51 bin ton civarındadır.
Tekel Türk tütüncülüğünün ve tütün üreticisinin en büyük güvencesiydi. Tütün üretimi ve sigara sanayisi 2000'li yıllara kadar Devlet eliyle sevk ve organizasyonu yapılırken, Tekel'in özelleştirilmesi ve 4733 sayılı yasa ile Tütün ekicisi sözleşmeli alım ile yabancı şirketlerin inisiyatifine bırakılmıştır.
Devlet 20 milyar dolarlık bir piyasadan tamamen çekilmiştir. Türkiye, yıllık 19 milyar liralık sigara tüketimiyle dünyanın en büyük 7. sigara pazarı durumunda.
YERLI TÜTÜN KULLANIMI DÜŞTÜ
Mensubu olmaktan onur ve gurur duyduğum Tütün Eksperleri Derneği Türk tütüncülüğünün gelişmesinde millileşmesinde çok büyük katkı sunmuştur. Hala bu sektörde söz sahibi olmakta ve politikalar belirlemekte otorite konumundadır.
Sigara üretiminde kullanılan yerli tütün oranının her yıl azaldığına dikkat çeken Tütün Eksperleri Derneği Başkanı Servet Yaprak "TEKEL sigara fabrikalarının 2008 yılında özelleştirilmesi ve Tütün Fonunun kademeli olarak azaltılması sonucunda iç piyasadan satın aldıkları yerli tütün miktarı bu kullanım oranlarına paralel olarak azalış göstermiştir. Yurt içinde yetişen tütünlerin iç piyasaya satış amaçlı üretilen sigaralarda kullanım oranı 2003 yılında yüzde 42,07 iken bu oran 2017 yılı itibarıyla yüzde 12′ ye düşmüştür. Bu da çiftçimizin ürettiği tütünün kullanımı yerine ithalata yöneldiğimizi gösteriyor. Yaprak tütün sektöründe iki temel unsura odaklanmamız hem üretici hem de ihracatçımız açısından önemlidir. Bunlardan ilki iç piyasada tüketilen ürünlerde yerli tütün kullanımının azami miktarda artırılmasıdır. İkinci olarak ise ihracatımızı artırmak için üreticimizin desteklenmesinin gerekliliğidir. Dünya piyasalarında rekabet edebilirliğimizin arttırılması için alternatif politikalar üretmek zorundayız" dedi.
Son söz;
TÜTÜN DEDİĞİN
Dibinden ucuna uykusuz geçen;
Geceler demektir tütün dediğin.
Ne zorlukla büyür, bilmez ki içen, Bütünü emektir tütün dediğin.
(Salih ERDEM)