Bilinçli kullanıldığında istenmeyen gebelikleri önlemede başarı oranı yüzde 97'lere ulaşan spiraller, özellikle doğum sonrasında pek çok kadının tercihi. Ancak son yıllarda klasik bakırlı spiralin yanına bir seçenek olarak eklenen hormonlu spiraller, tercih yapma zorunluluğunu da beraberinde getiriyor. Mitra Kadın Doğum Dal Merkezi'nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Ali Özdemir, bu tercihin doktora bırakılmasının önemine dikkat çekiyor: "Kadın için hangi spiralin uygun olacağına mutlaka kadın doğum uzmanı karar vermeli. Zaten doktorunuz karar verirken sizin hasta olarak öykünüzü ve ihtiyaçlarınızı göz önünde bulunduracaktır. Seçim sürecinde gereken hassasiyet gösterilmezse elde edilen sonuç da memnuniyet verici olmayacaktır. Örneğin adet kanamaları veya myomla ilgili hiçbir şikayeti olmayan, spirali sadece korunma yöntemi isteyen ve hormonlu spiral talebi ile gelen kadın, geçici de olsa bu spiral türünün olası yan etkileri hakkında bilgilendirilmelidir. Yoksa spiral takıldıktan 2-3 ay sonra şişkinlik ve benzeri şikayetler nedeni ile 'spiralimi çıkartın' talebi ile gelen hastalar olacaktır" diyor. -Spiral nedir ve nasıl korunma sağlar?
Spiral, rahim içine uygulanan, insan dokusuna aykırı, bakır içeren rahim içi bir araçtır. Rahim, içindeki bu yabancı maddeye karşı bir reaksiyon oluşturur. Bu reaksiyon sonucu o bölgede birtakım hücreler oluşur ve oluşan bu hücreler, yabancı maddeyi yok etmek ve vücuttan atmak için sarmak için bir ortam meydana getirir. Bakır içeren hormonsuz spiralin en belirgin özelliklerinden biri, vücudun oluşturduğu bu yabancı madde reaksiyonu ile spermleri yakalayıp öldürmesine neden olmasıdır.
Hormonlu spiral ise, progesteron hormonu içerdiği için rahim içindeki ortamı bozarak gebelik oluşmasını engeller. Spermin ölmesini veya spermle yumurta birleştiği zaman oluşan yapının rahim içinde tutunmasını engelleyerek gebelikten korunma sağlar.
KONTROLSÜZ SPİRAL KORUMAZ
-Spiral ne oranda gebelikten korunma sağlar? Güvenilirliği nedir?
Öncelikle bilinmelidir ki hiçbir gebelikten korunma yöntemi yüzde 100 koruma sağlamaz. Spiralin koruma oranı ise doğru kullanıldığında yüzde 95-97'lere kadar çıkabilmektedir. Dolayısıyla, "Spiral oldukça güvenli bir korunma yöntemidir" diyebiliriz ama burada şu nokta unutulmamalıdır: Kontrolsüz spiral korumaz! Eğer spiral kaymışsa, yerinden oynamışsa korumaz. Spirali taktırmışsınız, doktorunuza 1 yıl, 2 yıl, hatta 5 yıl uğramamışsınız... Bilmiyorsunuz ki spiral ne durumda. Spiralin çalışma şekli neydi? Rahim içindeki ortamı bozarak gebeliği önlüyordu. Rahim içinde değilse nasıl koruyacak?
-Taktırılan spiral için hangi aralıklarla doktor kontrolüne gidilmeli?
Yılda 1 kez mutlaka doktorunuza kontrol için başvurmalısınız.
-Spiral özellikle kimlere öneriliyor?
Spirali öncelikle doğum yapmış kadınlara öneriyoruz. Doğum yapmamış kadınlara ise önerilmiyor. Doğum yapmış, diğer korunma yöntemleri ile ilgili sıkıntısı olan, kalıcı korunma isteyen kadınlara spiral önerilir.
-Uzun süre spiral kullanmış olmak, spiral çıkarıldıktan sonra kadının gebe kalmasını güçleştirir mi?
Söylediğiniz kısmi olarak doğru. Uzun süre ve kontrolsüz kullanıldığı zaman spiral, yerleştiği bölgede enfeksiyon oluşturabilir ve tüplerin tıkanmasına yol açabilir. Dolayısıyla kontrollü spiral kullanımı, spiral çıkarıldıktan sonra gebe kalmada bir zorluk yaşanmaması için de gereklidir.
-Hormonlu spiral kullanımında ne gibi yan etkiler gözlemleniyor?
Hormonlu spiralin yan etkileri, bakırlı spirale göre bir miktar daha fazla. Bakırlı spiral en fazla 2-3 ay adet düzensizliği yapabiliyor. Adet kanamasını ve enfeksiyona bağlı olmayan vajinal akıntıyı bir miktar artırabiliyor ama bu şikayetler en fazla 2-3 ay içinde geçiyor. Hormonlu spiralde ise bir miktar kıllanmada artış, bir miktar ödem, memede hassasiyet, karında şişlik, lekelenme şeklinde kanama ve düzensiz adetler yan etki olarak görülebiliyor. Ancak bu yan etkiler hem her kadında görülmüyor hem de 3-6 ay içinde ortadan kayboluyor.
-Bakırlı spiral kimlere öneriliyor?
Adet kanamaları çok yoğun olmayan ve uzun sürmeyen ve myomu olmayan kadınlarda 5 yıldan uzun süre kullanmamak ve her yıl kontrol ettirmek şartı ile kullanılabilir.
-Spiral nasıl takılır?
Spiral takılması sırasında kadın bir miktar ağrı duyabilir. Bu ağrı hissini azaltmak için lokal anestezi uygulanabilir veya sedasyon anestezisi ile hiç ağrı hissi olmadan, konforlu bir ortamda spiral takılabilir. Ameliyathane ortamına gerek yok, işlem steril koşullarda muayene masasında ve ultrason eşliğinde tamamlanır.
Tedavi de ediyor
-Hormonlu spiral ve bakırlı (normal) spiral arasında ne gibi farklılıklar var? Birbirlerine karşı üstünlükleri neler?
Normal spiral, adet kanaması fazla olan kadınlara önerilmez. Bu kadınlara hormonlu spiral takılır ve hormonlu spiral hem 7-8 güne uzayan adet kanamalarını 3-4 günle sınırlar hem de kanamanın miktarını azaltır. Böylece kadında bu kanamaların fazlalığından kaynaklanan kansızlık varsa bunun da önüne geçilmiş olur.
Hormonlu spiral:
* Kansızlığı olan
* Adet kanamaları çok fazla olan ve uzun süren
* Rahminde ufak myom ve kistleri olan (Yok ediyor veya büyümesini engelliyor)
* Uzun süren adet kanamasından dolayı sık sık enfeksiyon yaşayan kadınlara (Uzun süreli pet kullanımı ve kanama da ortamın nemli kalmasına yol açarak enfeksiyon oluşumunu artırıyor) hem tedavi hem de doğum kontrol yöntemi olarak öneriliyor.
Doğum sonrasında bir süre beklenmeli
-Spiral kullanımı kimlere önerilmez?
Herhangi bir kan hastalığı olan, kontrol altına alınmamış diyabet hastalarına ve büyük myomu olan kadınlara spiral kullanımı önerilmez.
-Spiral takıldıktan ne kadar süre sonra korunma başlar?
Hemen. Hiç süre geçmesine gerek kalmadan spiral takıldığı andan itibaren gebelikten korunma başlar.
-Doğumun hemen ardından spiral taktırılabilir mi?
Hayır. Normal doğumun üzerinden 3 ay, sezaryenle doğumun üzerinden ise 6 ay geçmesini bekledikten sonra spiral taktırılmalıdır.