Eskilerin "Yarısı kış, yarısı bahar" dediği mart ayındayız. Bahar, pek çoğumuz için doğanın yeniden canlandığı, havaların ısındığı güzel günleri çağrıştırıyor. Mevsimsel alerjisi olanlar ise bu güzel günlerin tadını çıkarmak bir yana; yaşaran gözler, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı gibi bir sürü tatsız durum yaşıyor.
Ento Kulak Burun Boğaz Dal Merkezi hekimlerinden Op. Dr. Denizhan Özkaya ile mevsimsel alerji ve rhinolight (ışık tedavisi) hakkında konuşmak için bir araya geldik. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Denizhan Özkaya, rhinolight hakkında "mucize tedavi" gibi popüler tanımlamalara oldukça temkinli yaklaşıyor ve hastaların yüzde 80 başarı oranına rağmen, hiçbir tedaviden mucize beklememeleri gerektiğinin altını çiziyor: "Rhinolight; bir mucize değil, alternatif bir tedavi yöntemi. Kişiyi hayat boyu alerjiden kurtarmaz ama büyük olasılıkla bir-bir buçuk yıl rahat ettirir. Aynı zamanda yan etkisi en az olan, en az riskli tedavi yöntemidir..."
-Alerjik nezle nedir?
Alerji; vücuda zararlı olmayan maddelere karşı vücudun bağışıklık sisteminin verdiği bir reaksiyondur. Allerjenlere burun mukozası içinde verilen bu tepkiye "alerjik rinit" veya "allerjik nezle" diyoruz.
Alerjik nezlede, burunda allerjen maddeye tepki olarak birtakım değişiklikler oluyor. Maddenin burundan geçmesini engellemek üzere burun içi etlerde bir şişme oluyor ve bu durum hava girişini tıkıyor. Vücudun maddeyi atma mücadelesi de hapşırmayı başlatıp akıntıyı artırıyor ve hastalık; burunda tıkanma, kaşıntı, akıntı ve hapşırık döngüsüyle devam ediyor.
YÜZDE 80 BAªARI ORANI
-Alerjik nezlenin tedavisinde Rhinolight'ın başarı oranı nedir?
Rhinolight çok yeni bir tedavi olduğu için, bu konuda istatistiksel bir çalışma henüz yapılmış değil. Genel olarak benim gördüğüm, hastaların yüzde 80'inde tam başarı elde edilebildiği. Ama yüzde 20'lik bir hasta grubu var ki bunlarda mesela burun tıkanıklığı gidiyor, burun kaşıntısı kalıyor, burun akıntısı gidiyor burun tıkanıklığı kalıyor...
Yüzde 80'lik grup ise, uygun endikasyon konulmuşsa; burunda polip yoksa, astım yoksa, başka bir ilaç allerjisi yoksa son derece yarar görüyorlar.
ULTRAVİYOLE IŞIK
-Rhinolight nasıl bir yenilik getirdi ve özelliği nedir? Önceleri dermatologların kullandığı bir yöntem olan fototerapi, alerjik nezle tedavisinde dünyada rhinolight adıyla 2-3 yıldır, ülkemizde de yaklaşık 8 aydır uygulanıyor. Yoğunlaştırılmış karma bir ışık burun içine uygulanıyor ve burun içinde alerjik rinitin yol açtığı şikayetler neden olan farklı mekanizmalar üzerinde etki göstererek burun kaşıntısı, burun akıntısı ve burun tıkanıklığını ortadan kaldırıyor. Işık tedavisinin (rhinoligt) getirdiği en önemli yenilik; kişide ne alerji yapıyor diye uzun araştırmalara girmeden, şikayetleri ortadan kaldırmaya, kısa sürede etkin sonuç almaya yönelik bir tedavi şekli olması.
Burundan verilen ışığın yüzde 70'den fazlası gözle görülebilen ışınlar, yüzde 25'i ultraviyole A (UVA) ve yüzde 5'ten az kısmı ultraviyole B (UVB)dir. Tedavi seanslar halinde uygulanır. İlk seansta her iki burun deliğine 2'şer dakika ışık verilir ve toplam 4 dakikada seans tamamlanır. Seanslar ilerledikçe iki dakikalık süre, 2 dakika 15 saniye, 2 dakika 30 saniye gibi aralıklarla artırılır ve maksimum üç dakikaya kadar uzatılır. Haftada üç seans uygulanır ve toplam 6-8 seansta tedavi tamamlanır. Birinci veya ikinci seanstan sonra kişi şikayetlerinin azaldığını fark eder. Hamilelerde dahi uygulanabilen güvenilir bir yöntem olan rhinoligt, bu konuda yeterli çalışma yapılmadığı için 14 yaş altı çocuklara ve burunda geçirilmiş tümörü olan hastalara önerilmiyor. Ağrılı veya sıcaklık hissi veren bir işlem değil. Yalnızca verilen ışık gözlere zarar vermesin diye hem hekim hem de hasta seanslar sırasında koruyucu gözlük takıyor.
-Rhinolight için uygun hastalar kimler?
Özellikle mevsimsel alerjik riniti olan hastalar bu tedaviden çok yarar görüyorlar. Yıl boyu alerjisi devam eden hastalardan çok, mevsimsel allerjisi olan hastalar, mevsim başlamadan önce tedaviye başlanırsa allerji mevsimini çok rahat atlatıyorlar.
-Alerjiyi sonsuza kadar tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi henüz bulunamadı değil mi?
Alerjinin kesin tedavisi aslında allerjenden kaçmaktır. Çünkü alerjinin kökünü kurutacak bir tedavi henüz bulunmuş değil. Maalesef, ancak denizin üzerinde bir salın üzerinde yaşarsanız, ağacın kütüğüne de allerjiniz yoksa rahat ebelirsiniz!
-Hastalar rhinolight tedavisinden sonra allerjen maddelerin olduğu ortamlara girebiliyor mu?
İstatistik bir bilgi olmadığı için bu konuda sadece hastalardan aldığımız bilgileri paylaşabilirim: Bunlardan da bilimsel bir anlam çıkarmak çok zor.
-Mesela "Pikniğe rahatlıkla gidebiliyorum artık" diyen var mı?
Çok var. "Yıllardır pikniğe gidemezdim. Şimdi rahat rahat gidebiliyorum" diyen çok hasta var. Ama tekrar söylüyorum; rhinolight tedavisine rağmen şikayetleri devam eden hastalar da var. Bunlarda şikayetler neden devam ediyor, bunu biz de bilmiyoruz.
ANTİKORLAR DURYOR
-Rhinolight nasıl etki ediyor da allerjen maddeler artık kişiyi rahatsız etmiyor?
Ultraviyole ışığı, kişide allerjenlere karşı hücum eden antikorları stabilize ediyor, yani durduruyor. Allerjeni siz yine alıyorsunuz ama ümmin sisteminiz artık onu tanımıyor. Daha doğrusu nötr davranıyor, hiçbir şey yapmıyor. Tabii bir süre sonra ultraviyolenin etkisi ortadan kalkıyor. Bu güneşte yanmak gibi bir şey.
-Etki süresi ne kadar?
Etki süresi ortalama bir yıl. Bir buçuk yıl rahat ettiğini söyleyen hastalar da var.
Yılda bir tekrarlanması gereken bir tedavi. Kısmi fayda görenlere de tedavinin devamı öneriliyor. Eğer hasta biraz fayda gördüyse seanslar biraz daha uzatılıyor. 8 seansa rağmen fayda görmeyen hastalarda ise tedavi bırakılıyor.
Tedavide diğer alternatifler
-Alerjik nezlenin tedavisinde, ışık tedavisinden (rhinolight) farklı olarak ne gibi seçenekler var?
Alerjik rinit tedavisinde ilaç tedavisi, aşı tedavisi ya da cerrahi tedavi halen uygulanan yöntemler. Cerrahi tedavi, sadece hastalığın burun tıkanıklığı ile ilgili tablosunu düzeltmek için kullanılıyor.
Alerji hapları burun kaşıntısı, burun akıntısı ve hapşırmaya iyi geliyor. Allerji spreyleri de burun tıkanıklığına iyi geliyor. Tedavide başarı, bu ilaçların düzenli kullanımı ile sağlanabiliyor. Hastalık belli mevsimlerde alevleniyorsa hastalar 2-3 ay ilaç kullanıp rahatlayabiliyor ama yıl boyu süren bir allerjik nezle söz konusu ise hastanın hayat boyu ilaç kullanması gerekiyor.
Aşı tedavisinde ise düşük doz allerjen madde belli aralıklarla vücuda veriliyor. Aşılar başlangıçta haftada bir uygulanıyor, belli bir süre sonra aşılar iki haftada bir ya da ayda bir uygulanıyor. Çok şiddetli problemler yaşayan, hastalığı yıl boyu süren ya da ilaçtan fayda görmeyen hastalar aşı tedavisine yöneliyor. Özellikle kişide allerjik tablo yaratan allerjen çeşitliliği fazlalaştıkça başarı oranı düşüyor.