Üstelik acil durumlar dışında, şehirler arası hasta transferi ya da durumu hassas kişilerin sağlık merkezlerine güven içinde taşınması da yine onlar sayesinde gerçekleşir
Ambulansların etkin biçimde kullanılması tüm dünyada tedavi maliyetlerini düşürürken, anında etkin ve doğru müdahale, hastanın yaşam kalitesini artırıyor. Bu nedenle günümüzde ambulanslar "yürüyen hastaneler" haline getirildiğini belirten Çiğli Sağlık Grubu ve Özel Ege Ambulans Servisi Müdürü Dr. Aykan Çelikel ile ambulans hizmetlerinin ülkemizde geldiği noktayı konuştuk.
- Türkiye'de ambulans hizmetleri hangi seviyeye geldi?
Türkiye'de ambulans hizmetleri 80'li yıllarda başlayıp 90'lı yıllarda büyüyen, 2000 yıllarında ise hem kamuda hem de özel sektörde altın çağını yaşayan hizmetlerdir. Eskiden sağlıkta hizmet anlayışı, hep bir çatı altında yürütülürmüş. Ama artık çağımızın bir gereği olarak, insanlar daha hareketli hale geldi. Hizmetler kurumların dışına çıkmaya başladı ve daha mobil hale geldi. Sağlık sektörü de benzer şekilde dönüştü. Sağlık hizmetlerinin yalnızca hastaneler içinde olamayacağı, hastanenin dışında da bir sağlık organizasyonunun olması gerektiği ortaya çıktı. Bu anlamda aradan geçen 30 yılla birlikte, ambulans hizmetleri de büyüdü gelişti ve bugünkü hale geldi.
ACİL DEĞİL AMA İHTİYAÇ
- Hem 112 hem de özel ambulanslar bu alanda hizmet veriyor. Bu konuda bilgi verir misiniz?
Ambulans hizmetlerinde ana uçak gemimiz 112. Türkiye'de 112'nin önderliğinde yürütülüyor acil sağlık hizmetleri. Ama her şey de acil değil. Acilin dışında da birtakım talepler var. Örneğin "Sivas'taki annemi İzmir'e götüreyim", "Almanya'daki hastamı İzmir'e getireyim" ya da "Kazakistan'daki eşimin rahatsızlığından dolayı Türkiye'ye getirilmesi gerekiyor" gibi talepler gündeme gelmeye başladı.
- Ya da durumunuz acil değil ama tedavi alacağınız yere kendi başınıza veya özel araçla gidecek durumda da değilsiniz..
Evet bu tür talepler de fazla. Bunun için de hem kamu hem de özel sektör tarafında yeni çözüm arayışları var. Artık yerel yönetimler bile bu işin içinde ve pek çok belediyenin ambulans hizmeti var. Neler yapıyor belediyeler? Acilin 112 olduğunu biliyor. Acilin dışında muhtaç, bir yerden bir yere gitme ihtiyacı olan ama bunu özel sigortasından ya da parasıyla karşılayamayan insanlar belediyelerin ambulanslarından yararlanıyor.
YEREL YÖNETİMLER
- Belediyelerin böyle bir hizmet vermesini nasıl karşılıyorsunuz? Kesinlikle olumlu buluyorum. Bu çok önemli bir hizmet. Bunun dışında da insanların talep ettiği hizmetler var ve bu hizmetler de özel şirketler tarafından karşılanıyor. Ege Ambulans da bu pozisyonda sağlık hizmeti vermek için konuşlandırılmış ticari bir kuruluş. Ege Ambulans'ın hedef kişileri de aslında yurdumuzda yaşayan herkes. Özel hastaneler artı yerel yönetimler...
YURT DIŞINA NAKİL İÇİN
- Bu alanda verdiğiniz hizmetler zaman zaman sınırlarımızı da aşıyor değil mi?
Türkiye'ye çeşitli vesile ile gelmiş Türk vatandaşlarının yurt dışına naklini de gerçekleştiriyoruz. Ya da Türkiye'de hastalanıp ülkesine geri dönmesi gereken insanları da taşıyoruz. Örneğin "stretcher" dediğimiz bir sistem var, uçağın arkasındaki koltuklar yatırılıp sedye haline getiriliyor. Bu sistem sadece ülkemizde uygulanmıyor. Örneğin Almanya'da Lufthansa da aynı uygulamayı zaman zaman yapıyor. Ambulans uçak temin edilememesi durumunda, tarifeli uçaklarla hasta başında bir doktor ve bir hemşireyle taşınabiliyor. Böyle çok ağır durumda iken uçurulan hastalar var ve bunlar kongrelerde yayın haline getiriliyor. Bizim de uluslararası kongrelerde yayınlayabileceğimiz 3-4 tane uçuşumuz oldu.
Bunlardan bir tanesi Karşıyaka Devlet Hastanesi'nde yatan hastaydı. Geçirilmiş üç bağırsak ameliyatı vardı ve bağırsaklarının uzunluğu 60 santime inmişti. Tedavisine ülkesinde devam edilecekti. Türk Hava Yolları ile de konuşarak bu hastayı önce ambulansla Karşıyaka Devlet Hastanesi'nden Gaziemir'e oradan da ambulansla uçağa kadar taşıdık. Uçağın arka tarafında yanında hemşire ve ben, İstanbul'da yine havaalanındaki ambulans ekibinin yardımı ile Türkmenistan uçağına naklini gerçekleştirdik ve hastayı sağ salim teslim ettik... Bir başka vakamız, Türkiye'ye gelip Türk sevgilisinden ayrıldığı için insülin kullanarak intihar eden bir hanımefendiydi. Ege Üniversitesi Hastanesi'nde 66 gün yoğun bakımda kaldıktan sonra Fransız elçiliğinin koordinasyonu ile Paris'e teslim etik bu hastayı. Bunun dışında Almanya, İtalya gibi ülkelere de uçuşlar yaptık.
- Gerek 112 gerekse özel ambulanslardan yararlanma kullanma konusunda vatandaşın bilinç düzeyi ne durumda?
Eskisine göre çok iyi durumdayız. 10 sene öncesinde 10 talepten 9'u için, ambulansla taşınması zorunlu olmayan vakalar için denebilirdi ama artık vatandaş bütün detayları biliyor. Sevinerek söylüyorum, artık vatandaş gelen araçların ve hizmetin, bir kamu kaynağı olduğunu ve parasının hepimizin cebinden çıktığını biliyor. 10 başvurudan 7'si 8'i gayet bilinçli. Tabii ki kötü örnekler var ama genele baktığımızda iyi örnekler çok daha fazla. Özel hastanenin de, kamu kuruluşunun da, belediyenin de, 112'nin de hizmetlerini suiistimal etmek isteyenler çıkıyor ama azınlıkta.
Ambulans hizmetleri nasıl suiistimal ediliyor?
Durumu acil olmayan, tedavi alacağı merkeze kendi aracıyla veya başka kanallarla gidebilecek hastanın, ambulansa gerçekten ihtiyacı olmayan kişiler "Belediye, özel hastane veya devlet hastanesi bu imkanları sağlıyor, ne güzel ambulans var. Kendi aracımla gideceğime ambulansı çağırırım" diyerek de uyanıkça bu hizmetleri kullanabiliyor. Yine de bu hakkını sadece gerekli hallerde bilinçli ve sorumlu bir şekilde kullanan vatandaş sayısı çok daha fazla.