Burun tıkanıklığı, çok çeşitli sebeplerle kimimizin dönem dönem, kimimizin sürekli yaşadığı, ne yazık ki çoğu zaman da hafife alınan bir problem. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Ümit Filiz; burun tıkanıklığı, nedenleri ve tedavileri hakkında bilgi verdi.
-Burnumuzun işlevleri nelerdir?
Burundan sağlıklı bir şekilde geçen hava, koku moleküllerini burun çatısına taşıyor ve koku almamızı sağlıyor. Bu yüzden burun tıkanıklığına yol açan sebepler koku almayı da etkiliyor.
Koku duygusu, aynı zamanda tat duyusunun yüzde 70'ini oluşturuyor. Dolayısıyla koku alamayan kişi tat da alamıyor. O yüzden nezle-grup olduğumuzda ağzımızın tadı kaçıyor.
Sağlıklı bir burun; sağlıklı bir sinüs, sağlıklı bir boğaz, sağlıklı bir kulak için de gerekli. Çünkü burun sadece içinden geçen havayı ısıtıp soğutmuyor, kurutmuyor ya da nemlendirmiyor; aynı zamanda dağıtıyor da... Bu sayede kulağın havalanmasını sağlıyor. Böylece kulak zarının iki tarafındaki basınç dengeleniyor. Basınç dengelenince ideal duyma gerçekleşiyor. Burnun sağlıklı olması, ağzımızın kapalı kalmasını sağlıyor. Ağız kapalı olunca burundan hava ideal şekilde ciğerlere geçtiği için boğaz enfeksiyonlarına daha az yakalanıyoruz.
VÜCUDUN ANA ŞARTELİ
Burun o kadar önemli ki adeta ana şartel. Bu nedenle kulak problemi ile gelen hastaya da boğaz problemi ile gelen hastaya da "önce burun" diyoruz.
Burnun çok hassas olan dengesi:
* Çevresel faktörlerle
* Anatomik bozukluklar nedeni ile
* Çeşitli hastalıklar ile
* Tümörler nedeni
ile bozuluyor.
HASTALIK DEĞİL BELİRTİ!
-Burun tıkanıklığı bir hastalık mıdır?
Burun tıkanıklığı bir hastalık değil, bir semptom (belirti). Bu semptomu mutlaka tespit etmek gerekiyor çünkü burun tıkanıklığı kişinin yaşam konforunu bozuyor.
Burun tıkanıklığı şikayeti ile gelen hastaya apnesi yoksa (uykuda tıkanma), isterseniz hayatınızın sonuna kadar böyle yaşayabilirsiniz diyorum. Ama yaşam konforu için;
* Daha iyi uyumak için,
* Daha dinç uyanmak için,
* Daha az hastalanmak için,
* Daha iyi tat almak için,
* Daha iyi koku almak için,
* Daha iyi cinsel hayat için,
* Sağlıklı yaşlanmak için
burun tıkanıklığı mutlaka tedavi edilmelidir. Çoğu zaman burun tıkanıklığının tedavisi 15, 20, 25 dakika sürüyor. Bu kadar kolay şekilde çözebileceğiniz bir problem yüzünden niye yaşam kalitenizi düşüresiniz ki? Yavaş yavaş gelişen veya çocukluktan bu yana varolan burun tıkanıklığını kişiler algılayamıyor. Hiç görmeyen birinin ışığın ne olduğunu bilmemesi gibi bir şey bu.
-Sigara bağımlılığı ile burun tıkanıklığı arasında bir ilişki var mı?
Sigaranın burnu nasıl tıkadığını en iyi sigarayı bıraktığınız zaman anlarsınız. Burnumuzun içinde "konka" adını verdiğimiz büyüyüp küçülen etler var. Bu etlerin görevi burundan geçen havayı soğuksa ısıtmak, sıcaksa soğutmak, kuruysa nemlendirmektir. Bu etler aynı zamanda vücudun savunma mekanizmasının bir parçası olarak, zararlı bir madde ile karşılaştıklarında o madde içeri girmesin diye şişer. Bu nedenle sigara, toz, kimyasallarla temas burun tıkanıklığına sebep olur.
-Burun tıkanıklığına yol açan anatomik problemler nelerdir?
Burun orta bölgesinin problemleri:
Burun çatısının ince olması: Bu durumda burun kanatları çok zayıf oluyor ve kişi nefes almak istediğinde yapışarak hava girişini engelliyor.
Deviasyon, kemik kıkırdak eğrilikleri, konka dediğimiz etlerin şişliği veya balonlaşması.
Geniz bölgesinde geniz eti büyümesi burun tıkanıklığı sebeplerindendir.
Hastalarda burun tıkanıklığı her zaman tek bir sebepten kaynaklanmaz. Bazen birden fazla problemle de karşılaşılabilir. Örneğim hem çevresel faktörler, hem kemik eğriliği olabilir. Allerji, sinüzit gibi hastalıklar olabilir.
-Burun tıkanıklığının sebebi soğuk algınlığı veya grup ise evde alınabilecek genel önlemler nelerdir?
* Bol su içilmeli
* İstirahat edilmeli.
* Tuzlu karbonatlı su ile sık sık burun yıkaması yapılmalı.
* Çinko, ekinezya gibi destekler kullanılmalı.
Sorun bunlarla çözülmüyorsa hekim burun damlaları veya yandaş tedaviler uygulamalıdır.
Sinüzit varsa öncelikle ilaç tedavisi uygulanır veya sık tekrarlıyorsa, uzun sürüyorsa, durum tomografi ile değerlendirilip "endoskopik sinüs cerrahisi" dediğimiz kameralı sistemle sorunun cerrahi ile düzeltilmesi gerekir.
Çocuklarda sağlıklı gelişimi bozuyor
-Çocuklarda sık görülen geniz eti problemleri de burun tıkanıklığına neden olur mu? Geniz eti, çocuklarda en önemli burun tıkanıklığı sebeplerindendir. Çocuklarda burun tıkanıklığı farklı sebeplerle erişkinlerden daha önemlidir:
* Yüz gelişiminin düzgün olabilmesi için çocuğun burnundan nefes alması gerekir. Çocuk ancak burnundan sağlıklı bir şekilde nefes aldığında alt ve üst çene birbirine doğru şekilde temas eder ve bu sayede dişler simetrik gelişir.
* Çocukta zeka gelişimi devam eden bir süreçtir. Zeka gelişimi için de oksijen, oksijen için de nefesin ideal olması, yani burundan alınması gerekir.
* Burnundan nefse alamayan çocuk derin uyuyamaz. Çocuklarda derin uyku sırasında vücut büyüme hormonu salgılar. Solunum problemi yaşayan çocuk derin uyuyamaz. Çünkü uyku derinleştikçe hava yolundaki tıkanma da artacaktır.
* Burun tıkanıklığı iştahı da etkiler. Burnunuz tıkalı iken lokma çiğneyemezsiniz. Nefes problemi olan çocuk ymek yemek istemez. Geniz eti bademcik ameliyatlarından sonra çocukların iştahının artmasının sebebi rahat nefes almaya başlamalarıdır.
Bazen biz doktorlar ameliyat gerekiyor dediğimizde anne babalar biraz daha büyüsün diyebiliyor. Anne babalara "Kendi burnunuza bir parça pamuk koyun ve o pamukla yaşamaya çalışın, çocuğu böyle bir duruma mahkum ediyorsunuz" diyorum. Burun tıkanıklığı kişinin ancak kendi başına geldiği zaman ne kadar sıkıntılı olduğunu anladığı bir süreç. Nezle-grip olduğumuzda ne uyuduğumuz uykudan, ne yediğimiz yemekten bir şey anlıyoruz. Bir de bunu sürekli yaşayan insanlar var.
Burun tıkanıklığının kriterleri:
* Sabah kalktığınızda boğazınızda kuruluk hissediyor musunuz?
* Gece başucunuza su koyuyor musunuz?
* Sık sık su içme ihtiyacı duyuyor musunuz?
* Sabah kalktığınızda boğazınızda kötü bir tat oluyor mu?
* Gece ağzınız açık uyuyor musunuz?
* Horluyor musunuz?
Akıl sağlığını bile etkiler!
"Akıl sağlığını korumak için de burun tıkanıklığını dikkate almak gerekir" diyen Op. Dr. Ümit Filiz, basit bir burun tıkanıklığı diyerek geçiştirebileceğimiz durumun psikolojik durumumuzu adım adım nasıl etkilediğini şöyle açıklıyor: "Burun tıkanıklığı varsa iyi uyuyamazsınız, iyi uyuyamazsanız sinirli olursunuz, sinirli olursanız insanlarla iletişiminiz kötü olur, dikkat dağınıklığı yaşarsınız, bu yüzden örneğin işinizle ilgili çok önemli bir detayı atlarsanız, bu da kendinizi daha kötü hissetmenize yol açar. Burun tıkanıklığı devam ettiği sürece akşam olur ve yine iyi uyuyamazsınız, sabah yine kötü uyanırsınız ve bu böyle devam eder gider..."