Grip; 7-10 gün süren ve burun tıkanıklığı, geniz akıntısı, öksürük, boğaz ağrısı gibi şikayetlerle seyreden bir hastalık. Griple ilgili yapılan en önemli yanlışın, antibiyotik kullanımı olduğunu söyleyen Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Fırat Demirtaşoğlu, "Grip, virüslerin neden olduğu bir rahatsızlıktır ve antibiyotikler virüslere karşı etkili değildir. Dolayısıyla grip iseniz kullanacağınız antibiyotik size yarar sağlamaz" diyor. Ento Kulak Burun Boğaz Dal Merkezi hekimlerinden Op. Dr. Fırat Demirtaşoğlu ile içinde bulunduğumuz mevsimin en popüler hastalığı olan grip hakkında konuştuk.
-Antibiyotikler ne zaman gerekli hale geliyor?
Eğer hastanın gribal enfeksiyonu bir haftada düzelmezse ya da gribal enfeksiyon, "bakteriyel enfeksiyon" dediğimiz sinüzit, farenjit gibi enfeksiyonlara sebep olursa o zaman antibiyotik tedavisi başlanabilir ama her burun tıkanıklığı, geniz akıntısı, boğaz ağrısı antibiyotik tedavisi gerektirmez.
-Nezle ve grip arasındaki farklar neler?
Grip ve nezle şikayetleri aynıdır. Grip viral bir enfeksiyondur. Alerjik nezlede de geniz akıntısı, burun tıkanıklığı, burunda akıntı gibi şikayetler olur, gribal nezlede de. Birinde virütik bir enfeksiyon söz konusudur, 3-5 günde geçer, diğeri alerjenle temas devam ettiği sürece devam eder. Alerjik nezle ile enfeksiyona bağlı nezlenin tedavisi de farklı olur.
-Ateşin yükselmesi antibiyotik kullanımını gerekli kılar mı?
Kesinlikle hayır. Ateş; vücudun, vücuda giren mikropla savaştığının göstergesidir. Vücudun kendini koruma mekanizmasıdır. Çok ciddi yükselmediği sürece ateş düşürücü ile kontrol altına alınabilir. Eğer ateş, ateş düşürücülere rağmen 3-4 gün devam ediyorsa o zaman hastanın muayene bulgularına göre doktor antibiyotik tedavisine başlayabilir. Ama ateşi her yükselen hastanın mutlaka antibiyotik kullanması gerekmez. Her gribal enfeksiyonda ateş yüksekliği zaten olur. Vücudumuzda enfeksiyon yaratan iki tane etken var: Biri virüsler, diğeri bakteriler. Virüslere karşı antibiyotiklerin hiçbir etkisi yok. İstediğiniz kadar antibiyotik alın, virüsü öldüremezsiniz. Virüs vücuda girer, bağışıklık sistemimiz bununla bir hafta savaşır ve geçer. Ama bakteri antibiyotiklerle tedavi edilmelidir. Enfeksiyonların çoğu viral enfeksiyonlardır. Bakteriyel enfeksiyon çok daha nadir gözlemlenen bir durumdur ve bunun ayırıcı tanısını yapacak olan kişi de hekimdir.
-Grip olduğumuzda mutlaka doktora gitmeli miyiz?
Doktor reçetesi olmadan ilaç kullanımı Türkiye'de maalesef çok yaygın. Bir eczaneye gidip istediğiniz ilacı, istediğiniz antibiyotiği alabiliyorsunuz. O yüzden şöyle bir kanı da gelişti: "Ben gribim, nezleyim, doktora gitmeden eczaneden antibiyotiği, ağrı kesiciyi alayım, iyileşeyim..." İlaç kullanmasanız bile grip, bir haftada geçen bir rahatsızlık. Siz aldığınız antibiyotiğin geçirdiğini zannediyorsunuz ama o aslında kendi kendine geçiyor.
-Gripte kaç gün istirahat gerekir?
Bulaştırıcılık en fazla gribal enfeksiyonun alevli döneminde, ateşin olduğu dönemde olur.
Genel vücut durumu düzeldiği zaman hastanın işe başlaması uygundur. 4-5 gün istirahat genelde yeterli olur.
-Grip eve bir kez girdiğinde bütün aile fertlerini dolaşır mı?
Dolaşır. Çok kolay bulaşabildiği için rapor öneriyoruz zaten. Gripten korunmak için vücut direncini artıran bazı ilaçlar var piyasada. Ama bunların etkinliği tartışmalı. Eğer çevrenizde grip olmuş bir kişi varsa ve o dönemde sizin vücut direnciniz düşükse, hasta olmamanız neredeyse imkansız. Eve girdiği zaman evdekileri dolaşır. Normal bir çocuk, yılda 10'a kadar, normal bir yetişkin de yılda 4-5 kez gribal enfeksiyon geçirebilir. Bunların çoğunu zaten ayaküstü geçiririz, çok ciddi olmaz.
-Gripten kimler özellikle korunmalı?
Gripte en ciddiye alınması gereken popülasyon; kronik hastalar ve yaşlılardır. Böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, karaciğer bozukluğu gibi rahatsızlıkları olanlarda hem ilaç kullanımı çok kısıtlı olacağı için hem de griple birlikte genel vücut dengesi bozulduğu için grip bu kişilerde ölümcül bile olabilir. Özellikle yaşlılarda bu oran çok fazladır. Dolayısıyla bu kişileri gripten mümkün olduğunca korumak gerekir. Bu nedenle kronik rahatsızlığı olanlarda ve belli bir yaşın üzerinde olanlarda grip aşısı öneriliyor.
-Yaşlılarımızı gripten nasıl koruyabiliriz?
Evinizde anneanneniz, dedeniz veya kronik hastalığı olan biri varsa gripliyken mümkün olduğu kadar yakınlaşmamanız çok önemli. Aynı odada bulunmamanız ve eşyaları da ortak kullanmamanız gerekiyor. Yetişkinlerde sadece birkaç gün yatıran, işgücü kaybı yaratan grip, yaşlılarda ve kronik hastalığı olanlarda ölümcül olabilir çünkü.
-Gereksiz yere antibiyotik kullanmanın zararı var mı?
Bilinçsiz antibiyotik kullanımının, bakterilerin bu ilaçlara direnç geliştirmesine önemli etkileri var. Eskiden en basit antibiyotiklerle yok edilebilen birçok mikroorganizma, bugün aynı antibiyotiklerle tedavi edilemiyor. Nasıl ki insan her tür doğa koşuluna direnç geliştirip yaşamayı seçiyorsa, mikroplar da aynı şekilde antibiyotiğe karşı bir süre sonra direnç geliştiriyorlar. Siz bir silah üretiyorsunuz, düşman daha dayanıklı hale geliyor, daha güçlü bir silah üretiyorsunuz, bir süre sonra bu silaha karşı da dayanıklı hale geliyor ve bu böyle devam ediyor.... Bununla ilgili Newsweek'te bir yazı vardı. Çağın en büyük hastalıkları, antibiyotiğe direnç geliştiren enfeksiyonlar olacak diye.. Bugün için çok ciddi bir antibiyotik direnci gelişmiş durumda zaten...
-Grip ortalama bir haftada geçer dediniz, geçmezse ne yapacağız?
Bir hafta boyunca istirahate ve şikayetleri azaltan ilaçlara rağmen gribi atlatamadıysanız mutlaka bir hekime başvurmanız gerekir. Hastalığın geçmemesi, üzerine bakteriyel bir enfeksiyon eklendiğinin belirtisi olabilir veya hastanın burun etlerinde büyüme, sinüzit, burun kemik eğriliği gibi şikayetleri olabilir. Bunların ayırıcı tanısının yapılıp tedavi edilmesi gerekir.
İlaçların yan etkileri de düşünülmeli
-Gripte semptomatik şikayetleri geçiren ilaçlar konusunda nelere dikkat etmeliyiz?
Semptomatik ilaçlar dediğimiz ateş düşürücüler ve antigribal ilaçların, belli doz ve süre ile kullanılması gerekiyor. Ülkemizde bu ilaçların çoğu doktora başvurmadan doğrudan eczaneden alınıp kullanılıyor. Bir dönem suda eriyen ilaçlar neredeyse "grip çayı" diye günlerde ikram ediliyordu. Bu ilaçların çarpıntı, uykusuzluk gibi yan etkileri var. Dolayısıyla gereğinden fazla ve bilinçsizce kullanımı sıkıntılara sebep olabilir. Ayrıca hipertansiyonu, aritmisi veya kalp yetmezliği olan bir hasta bu ilaçları kullandığında ciddi sağlık sorunları yaşayabilir. İlaçlar çok masum şeyler değil. Yan etkileri de düşünülmeli.
-Bu hastalar grip olduklarında kullanabilecekleri alternatif ilaçlar var mı? Ya da bu durumu ilaçsız mı atlatmaya çalışacaklar?
Grip ilaçları, kullanımı zorunlu ilaçlar değil. Sadece grip olduğunuz süreyi rahat geçirmeniz için kullanılırlar. Bu hastaları rahatlatmak için başka alternatifler kullanılabilir. Bu zaten hekimin karar vereceği bir şey.