Büyümenin, kapasite kullanım oranları ile beraber iki önemli öncü göstergesinden birisi olan sanayi üretim endeksi Mayıs ayında da çıkışını sürdürdü. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından dün açıklanan rakamlara göre Mayıs ayında sanayi üretim endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15.6 arttı. Nisan ayında bir önceki aya göre kısmen gerileyen endeksin yeniden çıkışa geçmesi sevindirici bir haber. Böylece, 2010 yılının kalan 3 çeyreğinin en az ikisinde büyümenin süreceği ortaya çıkıyor.
Sanayi üretim endeksi Mayıs ayında gerçekleştirdiği yükseliş sonunda 118 değerine ulaştı. Krizin dip yaptığı 2009 Şubat ayında endeks 84.6 seviyesine kadar gerilemişti. Tabi, kriz öncesi değerini de hatırlayalım: 123.9... Dip ve zirve noktaları arasında yol kat eden endeksin değerlerinden grafik çizdiğimizde yükselme trendini net bir şekilde görebiliyoruz.
İyi gelen verileri salt matematiksel boyutu ile değerlendirdiğimizde cazibesine kapılıp objektiflikten uzaklaşabiliyoruz. Hatırlayın... Geçen hafta açıklanan bu yılın ilk çeyreğine ait yüzde 11.7'lik büyüme rakamı bazılarınca abartılmıştı.
Oysa bir önceki yılın aynı çeyreğinde gerçekleşen yüzde 14.5'luk tarihi küçülme rakamı ile karşılaştırıldığı için güçlü baz etkisi ile öyle yüksek çıkmıştı. Zaten, yüksek çıkmasını beklediğimiz büyüme rakamının "borsa para sihirbazları" tarafından kullanılacağından korkuyordum açıkçası. Ama, korktuğum olmadı.
SATIR ARALARI
Biz her zaman olduğu gibi ne iyimserler ne de kötümserler, gerçekçiler içinde yerimizi alıp sanayi üretim endeksinin satır aralarını okuyup doğruları bulmaya çalışalım...
Sanayi üretim endeksi verilerinden en önemsenmesi gereken alt sektörler ara mal ve sermaye malları imalatıdır. Çünkü, tüketim mallarından öte firmaların yapacağı yatırım harcamaları ileriye yönelik daha fazla ip ucu verir... Firmaların öngörülerini yansıtır.
Mayıs ayında ara mal imalatı endeksi 125.6 noktasına geldi. Kriz öncesi zirve 126.3 idi. Aramal üretimindeki artış 2009 Mayıs ayına göre yüzde 22.9 gibi yüksek bir orana ulaşıyor. Dolayısıyla, aramal üretiminde tırmanış sürüyor.
Hafif yatay seyreden ve Nisan ayında düşüşe geçen sermaye malları imalatı ise Mayıs ayında kısmen yükselmiş. Sermaye malları üretimindeki artış oranı yüzde 22. Ancak, sermaye malları imalat endeksinin kriz öncesine dönebilmesi için daha yüzde 40 civarında bir arışa ihtiyacı var.
ARINDIRMA SONRASI
Sanayi üretim endeksi veri ile ilgili bir gerçekte, rakamların mevsimsel ve takvim etkisinden arındırılması sonrasında ortaya çıkıyor. Bir önceki dönemle karşılaştırıldığında doğru rakamın türetilmesi için, iki dönemin üretim gün sayısı açısından dengelenmesi gerekiyor. İşte yapılan bu dengelemeye mevsimsel ve takvimsel açıdan arındırma diyoruz. Bu işlem sonrası sanayi üretim endeksindeki artış oranı yüzde 1.9 oluyor. Aylar itibariyle seriyi geriye götürdüğümüzde 2010 yılı aylık üretim artışı yüzde 0.7, 1.5, 1, 0.9 ve 1.9 düzeyinde gerçekleşiyor.
Bizde aynı kategoride olan bazı gelişmekte olan ülkelerin sanayi üretimlerindeki artışları da bir göz atalımyüzde 58.6, Tayvan yüzde 30.7, Güney Kore yüzde 21.5 ve Brezilya 17.4 artırmışlar sanayi üretimlerini. Zor durumdaki Euro Bölgesi ekonomilerinin sanayi üretim endekslerindeki artış oranı yüzde 9.4.
Özetle, ortada sevinebileceğimiz ama abartmamamız gereken veriler bulunuyor. Aynen son açıklanan büyüme rakamı gibi. İktisadi faaliyetlerde toparlanma sürüyor. İkinci çeyrek büyüme rakamı da biraz yüksek gelebilir güçlü baz etkisi sonucu. 2009 ikinci çeyrek yüzde 7.9 oranında küçülmüştük. Üçüncü ve dördünce çeyreklerde ise büyüme belirgin bir şekilde düşer. Çünkü, dış talep halen düşük seviyelerde. Bu yüzden büyümeye çok zayıf katkı yapabiliyor.