Nihayet ABD'nin de dokunulmazlığı kaldırıldı ve kredi notu aşağı doğru revize edildi. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standart and Poor's ABD'nin kredi notunun görünümünü durağandan negatife çevirdi. Bir kısım gerekçeler içinde ön plana çıkanı ABD'nin kamu açıklarının çok yükselmiş olması. Standart and Poors'un vurgu yaptığı, dikkat çeken diğer bir konu da ABD'nin bu borç batağından nasıl kurtulacağına dair somut bir planının olmayışı.
Söz konusu not indiriminin ABD ekonomisine ve tabii ki küresel ekonomiye yansımasını irdelemeden önce derecelendirme kuruluşlarının verdiği notların ne anlama geldiğine kısaca değinelim...
Uluslararası düzeyde genel kabul gören üç derecelendirme kuruluşu Standart and Poor's, Moody's ve Fitch'in verdiği notlar 2 temel kategoriye ayrılıyor. Birincisi yatırım yapılabilir notlar, ikincisi spekülatif notlar. Yatırım yapılabilir not AAA'dan başlıyor ve BBB'de bitiyor. Spekülatif notlar da BB ve aşağısı. D'ye kadar iniyor. En yüksek not olan AAA, o ülkenin borçlandığında bulunduğu yükümlülükleri kesinlikle yerine getireceğini ifade ediyor. Yani 100 üzerinden 100 diyebiliriz. Sonra notlar indikçe o ülkenin ya da bir kurumun borçlarını zamanında ödemede sorun yaşayacağı anlamına geliyor.
EN YÜKSEK NOT!
ABD'nin her üç derecelendirme kuruluşundan aldığı not AAA. Görünümü ise durağandı. Standart and Poor's deyim yerinde ise, "cesaret göstererek" görünümünü negatife çevirdi. Bir yerde "notunu da düşürebilirim" mesajı vermeye çalıştı. Aslında, ABD ekonomisinin şu an bulunduğu noktaya göre notunun neden negatife dönüştüğünden öte, bu kadar borca ve belirsizliğe rağmen neden halen en yüksek nota sahip olduğu sorusunu sormamız gerekiyor. Çünkü ABD, bütçe açıklarında ve kamu borç stokunda dünya sıralamasında başlarda bulunuyor. ABD'nin bütçe açıklarının gayrisafi yurtiçi hasılasına oranı yüzde 9.9 seviyesinde. Kamu açıkları yüzünden kriz yaşayan Yunanistan'da bile bu oran yüzde 8.1, İspanya'da ise yüzde 6.7 düzeyinde kalıyor. Bütçe açıkları konusundan ABD'den daha kötü durumda olan bir ülke var: Mısır. Bütçe açıklarının milli gelirine oranı yüzde 12.1.
Bush ile bozulan bütçe açıkları Obama döneminde bir türlü toparlanamadı. Bırakın toparlanmayı Başkan Obama son bütçede hem sağlık hem de sosyal güvenlik reformlarının bedellerini de dahil etmek istedi. Cumhuriyetçilerin engeline takılınca biraz taviz vermek zorunda kaldı açıkçası.
İşte Standart and Poor's, yüksek oranlı kamu açıklarının artacağı kaygısının artmasını da gerekçe göstererek not indirim kararı aldı. Bakalım, diğer derecelendirme kuruluşları da S&P'UN cesaretini gösterebilecekler mi?
Not indirim kararının ilk tepkisi çok sert oldu. Öncelikle, hisse senedi piyasaları yüzde 2-3 aralığında kayıpla karşılık verdiler S&P'a. İMKB'de haberle beraber yüzde 2.69 geriledi. Ancak, ertesi günü hiçbir şey olmamış gibi kaldıkları yerden devam ettiler.
Görünümün durağandan negatife çevrilmesinin asıl etkisi, sınırlı olmak kaydıyla, ABD Hazine kağıtları faiz oranlarında olacak. 10 yıl vadeli Hazine kağıtları yüzde 3.45-3.50 bandında dalgalanıyor. Euro Bölgesi'nde yüzde 4.1 bütçe açığına rağmen 10 yıl vadeli tahvillere ABD ile hemen hemen aynı faiz oranını veriyor. İspanya'da yüzde 5.21 ve Yunanistan'da yüzde 12.9 faiz oranı ile derecelendirme kuruluşlarının not indirimlerinin bedelini ödüyor.
Mesaj niteliği taşıyan bu basit düzeltme sonrasında gerçek not indirimi gelir mi? Yanıtım yine hayır. Kısa vadede böyle bir gelişme cesaret istiyor. Çünkü, Obama ve Hazine Bakanı bu kadarına bile "aba altından sopa gösterdiler" bile.