Geçen yılı beklentilerin üzerinde kapatan enflasyon, Merkez Bankası'nı endişelendirdi. Her ne kadar bazı geçici faktörlere bağlı bir yükseliş olduğuna inansa da bu yılın hedef enflasyon rakamını yukarı doğru revize etme ihtiyacı duydu Merkez Bankası. Daha önce orta nokta olarak belirlediği yüzde 5.2 seviyesini yüzde 6.5'e çekti.
2001 yılından, yani Kemal Derviş döneminden bu yana Merkez Bankası fiyat istikrarı temel amacına ulaşmak için "enflasyon hedeflemesi rejimini" araç olarak kullanıyor. 2006 yılına kadar "örtülü" olarak uygulanırken, sonrasında asıl literatürde yer alan "doğrudan" versiyonu geçerli oldu. Rejimin en önemli kurallarından birisi de, eğer yılbaşında belirlenmiş hedef enflasyon oranı tutturulamazsa Merkez Bankası hükümete hesap veriyor. Bunu hesapverebilirlik ilkesi olarak tanımlıyoruz.
Malumunuz, Merkez Bankası yine hedefi ıskaladı geçen yıl. Yüzde 10.45 düzeyine ulaşan enflasyon, bırakın hedefi, yüzde 2'lik belirsizlik bandının da oldukça üzerine çıktı. Neden böyle bir sonuç çıktığına dair Merkez Bankası hükümete 2 gün önceki tarihle bir mektup gönderdi.
NEDEN YÜKSELDİ
Merkeze göre nedenler şunlar:
- TL dolar ve euro karşısında değer yitirdi. Bu yüzden ithalat fiyatları 2010 yılının Aralık ayından geçen yılın sonu itibariyle yaklaşık yüzde 40 yükseldi. Sonuçta, kur artışı faktörü enflasyon üzerinde 5 puanlık bir etki yarattı.
- Tütün ürünlerine uygulanan vergiler artırıldı. Tabi, Merkez Bankası "vergi artırıldı" ibaresini kullanmıyor, "vergi düzenlenmesi" yapıldı diyor mektubunda. Vergi artışının da enflasyona etkisi 1.1 puan olmuş.
- Son olarak, enflasyonun beklentilerin çok üstünde gerçekleşmesinin bir nedeni de işlenmemiş gıda fiyatlarında baz etkisi. Bu unsurun da etkisi 2 puan seviyesine ulaşmış.
Merkez Bankası 2011 yılı enflasyonun yüksek çıkmasını yukarıdaki unsurlara bağlıyor ve geçici olduğunu vurguluyor. Buna karşın, unsurlar geçici olsa da enflasyondaki belirgin düşüşün ancak 2012 yılının son aylarında gerçekleşebileceği tespitinin de altını çiziyor mektubunda.
SIKI PARA POLİTİKASI
Enflasyon halen hedeflerin üzerinde seyrettiği için Merkez Bankası geçen yıl Ekim ayında başladığı parasal sıkılaştırmaya bu yılda da devam etmek zorunda görünüyor. Yani, geniş faiz koridoru uygulamasını ve yüksek kısa vadeli borç verme oranını 2012'de de sürdürecek. Aynı zamanda, yabancı sermaye akımlarına göre esnek likidite yönetimine başvuracak. Zaten, para politikası araç bileşimini bu yıla ait para politikası raporunda açıkça vurgulamıştı Merkez Bankası. Hükümete yolladığı mektupla herhangi bir sürprizin gelmeyeceğini pekiştirmiş oldu bir yerde.
2012 yılında enflasyonu yukarı doğru baskı altına alacak risk faktörlerini de atlamayalım. Merkez Bankası 3 önemli risk faktörünü ön plana çıkarıyor. Birincisi, artık alıştığımız faktör, Euro Bölgesi'ndeki borç çevirme sorunları. İkincisi, petrol fiyatlarında yaşanacak belirsizlik. Merkez Bankası, bunun nedenini de arz cephesinde yaşanabilecek olası sıkıntılara bağlıyor. Üçüncü risk faktörü ise, özel kesimin fiyatlama davranışlarındaki bozulmalar.
Merkez Bankası, sıkı para politikası ile yüzde 6.5 orta nokta hedefine ulaşabilir. Yüzde 2 belirsizlik aralığını da eklediğimizde yüzde 8.5 enflasyon düzeyi hiçte düşük değil. Ancak, çok sert geçen kış koşulları ve tarımsal ürünlere yaptığı olumsuz etki Merkez Bankası'nı zorlayacağa benziyor. Aslında, cümlenin sonunda Merkez Bankası yerine vatandaşı zorlayacağa benziyor demeliyim. Nasılsa, Merkez bir mektupla işi çözüyor. Ya vatandaş?