Büyümenin öncü göstergelerinden bazıları geçen hafta ardı ardına açıklandı. Temel parametrelerden reel kesim güven endeksi biraz aşağı yönlü hareket yaparken, kapasite kullanım oranları sektörel bazda zik zaklar çiziyor bu yıl içinde. Aynı şekilde şirket ölçeklerine göre yatırım harcamaları da değişkenlik gösteriyor. Verileri yan yana getirdiğimizde net bir resim karşımıza çıkmıyor şimdilik...
Öncelikle reel kesimin ekonomiyi nasıl okuduğuna ve neler beklediğine ve diğer göstergelere değinelim, ardından büyüme potansiyelinin hükümetin koyduğu kişi başı 25 bin dolar hedefi için yeterli olup olmadığı sorusuna yanıt arayalım...
Reel kesim güven endeksi hem geçen yılın Nisan ayına göre hem de bir önceki aya göre gerilemiş. 2012 Nisan'da 116 değere sahip endeks, bu yıl 112'ye düşmüş. Mevcut durumla ilgili sorulara gelen yanıtlar yılın çokta parlak geçmediği mesajı veriyor. Örneğin toplam sipariş miktarı azalmış. Bir önceki yılın 3 aylık dönemine göre bu yılki endeks değerindeki kayıp daha fazla olmuş. Mamul mal stokunda söz konusu sürede iniş izleniyor. 2 bin 500 civarında reel sektöre temsilcisinin gelecek 3 ayla ilgili beklentileri ise şöyle; üretim hacmi düşecek. Aynı şekilde ihracat siparişlerinde de aşağı doğru hareket öngörülüyor. Ankette göze çarpan bir çelişki var; siparişler ve üretim hacmi düşecek beyanına karşın, gelecek 3 ayda istihdamda ve sabit sermaye yatırım harcamalarında artış olacak görüşü öne çıkmış. Gerçekten ilginç... Genel gidişat hakkındaki görüşler 2012 Nisan ayına göre inmiş, bir önceki aya göre yerinde saymış.
RESİM NET DEĞİL
Kapasite kullanım oranlarında genel anlamda, az da olsa bir artış göze çarpıyor. Firmalar kapasite kullanım oranlarını 73.6 seviyesine yükseltmişler. Dayanıklı ve tüketim malları gruplarında kapasite azalmış. Onun dışında gerek yatırım gerekse aramal üreten firmalar kapasitelerini yukarı çıkarmışlar Nisan verilerine göre.
Son olarak yatırım harcamaları istatistiğine bakalım...
Çalışan işçi sayısına göre küçük ve orta büyüklükte işletmeler olarak tanımladığımız üreticiler geçen yıla göre yatırım harcamalarını biraz yükselteceklerini tahmin etmişler. Ancak, 500'den fazla çalışanı olan firmalar, yani büyük işletmeler yüksek oranda artış olabilir yanıtı vermişler.
Kısacası, öncü göstergeler henüz net sinyal vermiyorlar büyümeye yönelik. Bu aşamada kritik sorumuzun yanıtını vermeye çalışalım...
HEDEFLER TUTAR MI?
Yapılan ampirik çalışmalar Türkiye ekonomisinin büyüme hızının yüzde 5-5.5'lar civarında olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla, 2023 yılında gerek GSYH büyüklüğü gerekse 25 bin dolar kişi başı gelire ulaşmak için büyüme hızının yüzde 5'lerin pek altına inmemesi gerekiyor.
Hedeflerin tutturulmasında ekonomi yönetimine düşen önemli görevler var. Birincisi, başta enerji olmak üzere bugüne kadar tamamlanamayan yapısal reformlar hızla ele alınmalı. İkincisi, yeni teşvik sisteminin kağıt üzerinde kalması engellenmeli ve doğrudan yabancı yatırımların artırılması iktisadi zeminin daha uygun hale getirilmeli. Üçüncüsü, ithalata bağımlılık oranının hızla aşağı çekilmesi. Dördüncüsü, iç ve dış talep dengelenmesi açısından, büyüme üzerinde dış talebin ağırlığının artırılması. Bu noktada hem katma değeri yüksek ürünlerin ihracatına önem verilmesi hem de yeni pazarların devreye girmesi hayati önem taşıyor. Aslında listeyi uzatmak mümkün.
Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı büyüme performansından memnun ve 2023 hedeflerinin yakalanması konusunda da iyimser. Yıllık yüzde 5 büyüme hızı ile kişi başı milli gelirin 25 bin dolara çıkabileceği öngörüsü yapıyor. Tabi, yüzde 5 büyüme hızının yanına dolar bazında itici güç olarak yüzde 2'lik ABD enflasyonunu da formüle dahil ediyor. Yüzde 5 büyüme yüzde 2 enflasyondan gelir ve toplam yüzde 7'lik dolar cinsinden bir yükseliş söz konusu olur. Umarız sayın Başkan haklı çıkar.