Merakla beklediğimiz ilk çeyreğe ait büyüme rakamını Türkiye İstatistik Kurumu hafta başında duyurdu. Merakla bekliyorduk çünkü Merkez Bankası'nın bir süredir iç ve dış talep dengelemesi için uyguladığı politikaların ne kadar amacına ulaştığını görmek istiyorduk. İç talep ile büyümenin bedeli ağır olduğundan dış talebin de yani ihracatın da devreye girmesi gerekiyordu. Benzetme yaparsak... Nasıl uçak iki motoru ile yol alabiliyorsa bir ekonominin büyümesinde de iç talep kadar dış talep de katkı yapmalı...
Rakamların detaylarına göz atmadan önce başarılı olmuş mu Merkez Bankası yanıtını verelim. Evet... Uyguladığı politika amacına ulaşmaya başlamış. Aynı zamanda, Merkez Bankası'nın büyüme üzerinde dış talebin etkisini artırması faiz kararlarında birçok faktörü bir arada değerlendirdiğini de kanıtlamış oldu. Büyümenin bileşenlerine baktığımızda sabit fiyatlarla mal ve hizmet ihracatının, hanehalkı nihai harcamalarından yaklaşık 5 kat fazla büyüdüğünü görüyoruz.
Gelelim büyüme rakamlarının detaylarına...
* İhracat yüzde 11.4 büyümüş sabit fiyatlarla... Geçen sene dış talebin yıllık büyüme oranı yüzde 0.5 oranında kalmış. Üstelik 2013'ün üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde yüzde 2.3 ve yüzde 1.5 küçülmüş dış talep...
AÇIK DARALIYOR
* İthalatın büyümeye katkısı geçen yıl yüzde 8.5'larda iken bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 0.8'e gerilemiş. Yukarıdaki ve bu maddeyi birlikte değerlendirdiğimizde ihracatın ithalattan daha fazla yükseldiğini, dolayısıyla dış ticaret açığının ve cari açığın düşme eğilimine girdiğini söyleyebiliriz. TÜİK 2 gün önce açıkladığı "Dış ticaret endeksleri" ile de açığın daraldığını teyit etmiş oldu. İhracat miktar endeksi yüzde 8.2 yukarı giderken, ithalat miktar endeksi tesadüf olsa gerek aynı oranda aşağı gelmiş.
* Birkaç yıldır hızlı büyüyen inşaat sektörü bu yılın ilk çeyreğinde gaz kesmiş. Sektörün büyüme hızı geçen yılın aynı çeyreğinde yüzde 46.1 iken 2014 ilk çeyrekte sadece yüzde 5.1'e kadar inmiş. Konut sektörünün büyüme hızındaki kayda değer düşüşte konut kredi faiz oranlarının belirgin artışı kritik rol oynadı. Faiz oranlarını Merkez Bankası'nın aşamalı aşağı çekecek olması önümüzdeki çeyreklerde inşaat sektörünün büyüme hızının yeniden yükselişe geçme olasılığını artırıyor.
* Sektörel büyüme hızları da fena görünmüyor. Özellikle imalat sanayinin yüzde 4.9 ile ortalama büyümenin üzerine çıkması sürdürülebilirlik açısından olumlu işaret veriyor. Bu arada finansal hizmetler her zaman olduğu gibi zirveyi hiçbir sektöre kaptırmıyor. Kurumlar Vergisi sıralamasından da açıkça görülüyor sektörün hızlı büyüdüğü ve karlılık marjının yüksek olduğu...
KAMUNUN PAYI
Büyümede alınan olumlu sonuçların yanı sıra halen olumsuz görünen faktörler de yok değil.
* Kamu kesiminin nihai tüketim harcamaları yüzde 8.6 büyüyerek geçen yılın dört çeyreğinin de üzerine çıkmış. Geçen sene ulaşılan yüzde 4'lük büyümede gelen katkılar şu oranlardaydı; özel kesim tüketimi yüzde 4.6, kamu kesimi tüketimi yüzde 5.9, firmaların yatırım harcamaları yüzde 4.3, ihracat yüzde 0.1 ve ithalat yüzde 8.5...
* Bu yılın ilk çeyreğinde hanehalkının tüketiminin büyüme hızı yüzde 2.9 seviyesinde gerçekleşmiş. Bu güzel... Ama kamu kesiminin yüksek payı, diğer taraftan yatırım harcamalarının bırakın büyümeyi tam tersi küçülmesi, daha doğrusu toplam büyüme hızının biraz düşmesine neden olması pek güzel görünmüyor.
Sözün özü hızlı büyüme sonrası kredi borçlarının aşırı yükselmesi, buna karşın tasarruf oranının oldukça düşmesi ve aynı zamanda cari açığın tırmanması karşısında Merkez Bankası para politikalarında temkinli olmaya çalışıyor. Büyüme verilerinden de haksız olmadığı ortaya çıkıyor.