"Zeybek kültürünü geleceğe aktaracağız"

Ege Bölgesi denilince akıllara gelen ilk kavramlardan biridir 'Efe'. Cesurdur, merttir, atılgandır. Yıllar boyu hep ezilenin yanında yer almıştır. Haksızlığa asla tahammülleri yoktur. Aslında, Türk köylüsünün en tipik örneğidir. Milli mücadele yıllarında göstermiş oldukları başarılar ünlerine ün katmıştır. Bugün ise Zeybeklik tarihi sadece bir anı ve kültürel değerler bütünü olarak yaşatılmaktadır.

YEDİ DAĞIN EFESİ

Bugün bu geleneklerin yaşatıldığı Tire'nin şirin dağ köyü Eğridere'de, 2008 yılında kurulan 'Gökçen Efe Derneği Zeybek Topluluğu' elinden geldiğince tüm bu değerleri geleceğe taşımaya çalışıyor. Dernek Başkanı Serdar Günay, daha söze başlarken "Biz sadece zeybek oyuncusu değil, efeyiz" diyor.
"Bu kültürü ve efelik tarihini içimize sindire sindire bu günlere geldik." 6 kişiden oluşan 'Gökçen Efe Derneği Zeybek Topluluğu, 'Çakıcı Efe' lakaplı Serdar Günay (49), 'Atçalı Kel Efe' ismiyle tanınan Nuri Balkesen (48), 'Çakır Efe', Mehmet Çaylak (61) ve 2.01 boyundaki 'Uzun Efe' Engin Çaylak'tan (38) oluşuyor. Yakın çevresi tarafından '7 Dağın Efesi' diye çağırılan, 2.01'lik Engin Çaylak, uzun boyu ve haşmetli duruşuyla hemen hemen katıldığı tüm tören ve etkinliklerde dikkatleri üzerinde toplamayı başarıyor. 'Uzun Efeyi' daha yakından tanımak için soruyoruz.

AİLESİNİN GURURU

Kendini tanıtır mısın?

38 yaşında evli ve 2 çocuk babasıyım. Evleneli 15 yıl oldu. İlkokul mezunuyum. En büyük desteği eşim Mukadder (35) ile çocuklarım Orhan (13) ve Elif'ten (7) görüyorum. Ailem, her fırsatta 'Efe' kostümünün bana çok yakıştığını ve benimle gurur duyduklarını söylüyor. Fasulye ve barbunya yetiştiriciliğinin yanı sıra ailemin ceviz ve kestane ağaçlarıyla da ilgileniyorum.

BÜYÜK İLGİ ÇEKİYOR

Uzun boyun ekipte sorun oluyor mu?

Tam tersine, gittiğimiz her yerde, çıktığımız her gösteride ilgi çekmeyi başarıyoruz. Kameralar kısa sürede bize dönüyor. Bir konser sırasında ses sanatçısı 'Lara' bile uzun boyuma atıfta bulunarak, bana mikrofonda şaka yapmıştı. O an biraz utandığımı söyleyebilirim. Ekibimizde çok değerli ve tecrübeli isimler var. Aramızda ayrı, gayrı yok. Arkadaşlığımız en üst seviyede, kardeş gibiyiz.

Zeybek ve efe kültürü ile ne zaman tanıştın?

Zeybek oyunları ile 2006 yılında tanıştım. İçimde yanan 'zeybek ateşine' daha fazla kayıtsız kalmadım. Şu anki dernek Başkanımız Serdar Günay'ın, Tire Halk Eğitimi Merkezi adına köyümüzde açtığı kursa büyük bir heyecan duyarak katıldım. Serdar Günay, bu işe yıllarını vermiş önemli bir isim. Kısa sürede, 'Harmandalı, Aydın, Muğla ve Eklemedir Kocakonak" zeybeklerini öğrendim. Efelik kültürünü yaşatıp, orijinal haliyle gelecek nesillere aktarmak ekip arkadaşlarım ile birlikte en büyük idealim.

'KÜLTÜREL DEĞERİMİZ İÇİN DİZİLERDE OYNAYABİLİRİM'

Teklif gelirse sinema ve dizilerde oynar mısın?

Bu konuda hiçbir eğitim almadım. Ancak, böyle bir teklif gelirse ailemden de izin alarak değerlendiririm. Yakın çevrem, efelik ve zeybeklik kültürünün uzun boyumla bana çok yakıştığını söylüyor. Televizyon ile sinema sektöründe, efe ve zeybek kültürünü anlatan dizi ve filmlere daha çok ağırlık verilmeli. Gerekirse, ben ve arkadaşlarım kültürel değerlerimizi yansıtan bu filmlerde seve seve rol alırız.

EVDE DE EFELENİYOR MUSUN?

(Diğer efeler gülüşüyor.) Ev ortamında ailemizi ilgilendiren kararları eşimle birlikte alıyoruz. Ev işlerinden pek anlamadığım için Mukadder hanımla görev bölümü yaptık. O ev işlerini yapıp çocuklarla ilgileniyor. Ben ise ailemin geçimini sağlıyorum. Genelde sinirli bir yapım yok. Aksine, güler yüzlü birisiyim. Ailem, efe kostümlerinin içinde çok haşmetli ve sert göründüğümü söylüyor. Aile içi demokrasiye inanırım. Çocuklarım dahil, ailemde herkesin söz hakkı vardır. Dostluğa ve arkadaşlığa ise önem veririm. Ömrüm yettiğince, bu kültürü yaşatmak için gayret sarf edeceğim.

KOSTÜM BÜYÜK SORUNNe gibi zorluklar yaşadınız?

Yaşadığımız köyde, 'zeybek kültürü' hayatımızın en önemli parçası. Dernek olduktan sonra, en büyük sıkıntıyı orijinal kostüm ve aksesuar bulmakta çektik. İki yıl boyunca efe kıyafetlerini ya başka yerlerden kiraladık, ya da Tire Halk Eğitimi Merkezi'nden aldık. Daha sonra, başta dönemin Tire Kaymakamı Cezmi Türk Göçer olmak üzere, yine dönemin İl Genel Meclisi üyelerimiz Refik Konur, Hüseyin Güngör ve köy muhtarımız Erdoğan Yavaş'ın girişimleriyle yeni kostümlerimize kavuştuk. Ancak, daha çözemediğimiz maddi anlamda birçok sorunumuz var. Kültürel faaliyetlerde kesinlikle maddiyat gözetmiyoruz. Size garip gelebilir, çıktığımız çoğu gösteride yol parasını bile kendi cebimizden ödüyoruz.

NADİR UYSAL