ABD'nin Carnegie Mellon Üniversitesi'nde biyomedikal mühendisliği alanında doktora yapan İzmirli bilim insanı Utku Mustafa Sönmez, kanser hücrelerinin henüz herhangi bir organa sirayet etmeden kan dolaşımında tespitine yönelik bir cihaz tasarladı. Sönmez, "Geleneksel kanser teşhis yöntemlerinin dışına çıkıp, kan dolaşımındaki kanser hücrelerini tespit edebilecek bir cihaz geliştirdik" dedi.
KARİKATÜRİST OLACAKTI
İzmir'de dünyaya gelen 25 yaşındaki Sönmez, lise eğitimini Aydın Adnan Menderes Anadolu Lisesi'nde tamamladıktan sonra İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Makina Mühendisliği Bölümü'nden mezun oldu. Üniversiteye başladığı ilk yıllarda karikatür sanatçısı olma hedefiyle amatörce birçok dergiye çizimler yapan Sönmez, biyoloji ve tıbbi araştırmalara ilgi duymaya başladı. Biyomühendislik laboratuvarlarında gönüllü olarak çalışan Sönmez, Prof. Dr. Levent Trabzon'un danışmanlığında ve arkadaşı Samir Jaber'in desteğiyle kandan kötü huylu kanser hücrelerini ayırmakta kullanılabilecek bir mikro akışkan çip geliştirdi.
AMERİKA'DA YENİ HAYAT
Mezuniyeti sonrası ABD'ye giden Sönmez, Carnegie Mellon Üniversitesi'nde biyomedikal mühendisliği alanında doktoraya başladı. Yaklaşık 2 yıl bu proje üzerinde çalışan Sönmez, kanser hücrelerinin henüz herhangi bir organa sirayet etmeden kan dolaşımında tespitine yönelik uygulamalarda kullanılacak cihaz geliştirdi. Sönmez, kanserde, vücudun belli bir bölgesindeki hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalarak başka organlara da sıçrayabildiğini, bu süreçte erken teşhisin çok önemli olduğunu söyledi. Kanserli hücrelerin son teknolojik erken teşhis cihazlarla yapılan taramalar sonucunda keşfedilse bile çoğunlukla geç kalındığı görüşünü savunan Sönmez, "Bu noktada kanserin çok daha erken safhalarda teşhis edilmesini sağlamak gerekiyor. Bunu yapabilmek için de geleneksel kanser teşhis yöntemlerinin dışına çıkıp, kan dolaşımındaki kanser hücrelerini tespit edebilecek bir cihaz geliştirdik" dedi.
HANGİ ORGANDAN ÇIKTIĞI TESPİT EDİLECEK
Kanserin başka bir organa giren kılcal damarlara ulaştığını ve buradan damar dışına çıkarak bu bölgeyi işgal ettiğini anlatan Utku Mustafa Sönmez, "Kandaki kanser hücreleri tespit edilebilirse, hastalık başka organlara yayılmadan tedaviye başlanabilir. Bu düşünceden ortaya çıkan cihaz, İTÜ Nanoteknoloji Merkezi'ndeki odalarda üretilen özel geometrilere sahip mikro kanallardan oluşuyor. Bunlar saç telinden küçük kanallar" diye konuştu.
Sönmez, "Kan örneğinde milyarlarca kan hücresinin yanında eser miktarda metastatik kanser hücresi de bulunuyor. Kanser hücreleri kanda oran olarak çok düşük seviyelerde. Bu oran 1/1 milyar kadar düşük bile olabilir. Yani bu 1 milyar kan hücresini inceleyip içindeki 1 tane kanser hücresini tespit etmeyi amaçlıyoruz. Mikro kanala aktarılan kan, cihaz çıkışında ikiye ayrılıyor. Ayrıştırılan numuneler, laboratuvarda biyolojik testlere tabi tutularak kanserli hücrenin hangi organdan çıkıp dolaşıma girdiği saptanıyor.
Burada hangi tür tedavi uygulanırsa hastanın iyileşeceği ortaya çıkıyor" dedi.