Zaman zaman çevremizden duyduğumuz "Emekliliğim iptal edildi", "Sigorta günlerim geçersiz sayıldı" gibi sözlerin sebebi aslında tek. O da sahte sigorta. Kimimiz bilerek kimimiz farkında olmadan dolandırıcıların tuzağına düşerek bu yanlışı yapıyoruz. Sahte sigorta tespitlerini Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesinde görev yapan Sosyal Güvenlik Denetmenleri gerçekleştiriyor. Sosyal Güvenlik Denetmenleri Derneği Genel Başkanı Mustafa Şahin'in verdiği bilgiye göre 2023 yılında Sosyal Güvenlik Denetmenleri 1533 sahte işyeri ve 88 bin 455 sahte sigortalı tespit ettiler. Mustafa Şahin denetimin bir sistem dahilinde olduğunu belirterek, şu bilgileri verdi: "Sosyal Güvenlik Kurumu veri tabanından elde edilen bilgi ve bulgular kapsamında ve ihbar şikayetlere istinaden Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından yapılan inceleme, soruşturma, teftiş ve denetimler neticesinde sahte sigortalılık iptalleri ve sahte işyeri tespitleri yapılmaktadır."
FİİLİ ÇALIŞMA GEREKİR
Bu denetimler son dönemde teknolojinin de yardımıyla çok daha etkin ve hızlı gerçekleştirilebiliyor. Hükümetin açıkladığı Orta vadeli Program ve Tasarruf Tedbirleri Paketlerinde hem kayıt dışı istihdam, hem hileli sigorta hem de vergi kayıp kaçakları konusunda sıkı bir denetim mekanizması da işletiliyor. Bu yüzden mutlaka kendi hizmet dökümlerimizi kontrol etmemiz gerekiyor. 'Hatır sigortası' da diyebileceğimiz bu hileli kayıtlar e-devletten görebileceğimiz hizmet dökümlerimizde bazı harflerle belirtiliyor. Türkiye'de emeklilik için mutlaka SGK'ya prim ödemek gerekiyor. Bu primler de ya bir işyerinde çalışarak ya da kendi işinizi yaparak ödemek mümkün. Ayrıca isteğe bağlı sigorta ya da borçlanmalar yoluyla da prim kazanılıyor. İşe ilk girdiğimiz tarihe göre prim gün sayımız belirleniyor. Ancak primlerinizin geçerli olması için mutlaka fiili çalışmanız olmalı. Halk arasında 'hatır sigortası' denilen uygulamalar, yani çalışmadan bir yakınınızın işyerinde sigortalı gösterilme hali ileride başınıza iş açabilir.
KODLANAN HARFLERE DİKKAT!
İnternetten ya da E-Devlet'ten hizmet dökümünüze baktığınızda sigorta prim listenizde bazı harfler görüyorsanız ciddiye alın. Çünkü bu harfler emekliliğinizi ya da sigortanızı iptal ettirebilir. Ayrıca burada gerçek maaşımızın SGK'ya bildirilip bildirilmediğini de rahatça kontrol edebiliriz. Bu dökümü incelerken karşınıza bazı harfler çıkabilir. İşte burada dikkatli olmanız gerekiyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), sahte sigortalı bildirimini engellemek için bazı kriterler çerçevesinde iş yerlerini sahte, şüpheli ve kontrollü olarak tanımlamaktadır. Bu tanımlar S (Sahte iş yeri), Ş (Şüpheli iş yeri) ve K (Kontrollü iş yeri) harfleri ile kodlanmaktadır. Peki bu harfler ne anlama geliyor birlikte bakalım. Hizmet dökümünde gördüğünüz 'Ş' harfi, sizi sigortalı bildiren iş yerinin şüpheli iş yeri kapsamında olduğu ve iş yeri hakkında denetim/ inceleme yapılacağı anlamına gelir. Bir işyerine 'Ş-Şüpheli' kodu konulduktan sonra, bu iş yeri hakkında denetim süreci başlatılır.
MAAŞINIZ KESİLEBİLİR
SGK' da tescilli bulunan işyerleri arasında sahte olma potansiyeli yüksek olan işyerleri K-Kontrollü İşyeri olarak tanımlanır. Kontrollü kodu konulan işyerleri denetime intikal ettirilir. Denetim, bu iş yerinden sahte sigortalı bildiriminde bulunup bulunulmadığının tespiti amacıyla yapılır. Denetim sonuçlanıncaya kadar iş yerinin 'Ş' olan kodu değiştirilmez, denetim sonucuna göre, sahte sigortalı bildirimi yapıldığı tespit edilirse 'Ş' kodu, 'S' (sahte iş yeri) olarak değiştirilir ve bu iş yerinden yapılan sahte hizmet bildirimleri iptal edilir. Herhangi bir sorun olmadığı anlaşılırsa 'Ş' kodu tamamen kaldırılır ve bu iş yerinden yapılan hizmet bildirimleri geçerli kabul edilir. Denetimin ne kadar sürede sonuçlanacağı konusunda kesin bir şey söylemek mümkün değildir. Ancak denetim sonuçlanmadan da, bu iş yerinden bildirilen sigortalılar, yani hizmet dökümünde 'Ş' harfi bulunan sigortalılar emeklilik talebinde bulunabilir, hatta aylıkları da bağlanır. Ancak denetim sonucunda bildirilen hizmetlerin sahte olması nedeniyle iptal edilmesi sonucu emeklilik hakkını kaybedenlerin aylıkları kesilir ve yersiz ödenmiş olan aylıklar geri istenir. 'Ş' harfi ile gösterilen iş yerlerinden adınıza yapılan bildirimler fiili çalışmanıza dayanıyorsa, endişe edilecek bir durum yoktur. Eğer bu harfleri görmüşseniz hemen panik olmaya gerek yok. En yakın SGK'ya giderek durumu öğrenebilir, inceleme sonucunu takip edebilirsiniz.
5 ÖNEMLİ UYARI
- Bir iş yerinde fiilen çalışmadan kendinizi orada sigortalı göstermeyin. Bir yakınınızı da bu şekilde sigortalı göstermeyin. - Fiili çalışmanın sigorta için şart olduğunu unutmayın. - İş yeri sahibiyseniz kimseye 'hatır sigortası' yapmayın. - Fiilen çalışmayan kimseleri iş yerinizde çalışıyormuş gibi bildirmeyin. Sonuçta primler silindiği gibi siz de ceza alırsınız. - Piyasada sizi sigortalı yapmak vaadiyle dolaşan dolandırıcılara kanmayın. Bunlara paranızı kaptırmayın. Sık sık hizmet dökümünüzü inceleyip primlerinizi kontrol edin.
