Krizden çıkış sürecinde önemli yol kat eden reel kesim arada bir inişlere rağmen ileriye doğru yol almaya devam ediyor. Reel sektöre ait 2011 temel verileri de açıklanmaya başladı. Merkez Bankası'nın yayımladığı iki endeks, reel kesimin bu yıl içinde de biraz iniş çıkışlı bir patika izleyeceğini gösteriyor. Aynı zamanda, 2009 yılında alınan önlemlerin etkisiyle 2010 yılında söz konusu olan hızlı ivmelenmenin bu yıl biraz kaybolduğunu da izliyoruz rakamlardan.
Kapasite kullanım oranı ile başlayalım...
Öncelikle şu gerçeğin altını çizelim. İmalat sanayinde kullanılan kapasitenin oranı reel sektör hatta ekonomik büyümenin öncü göstergelerindendir. Diğer bir deyişle, firmaların sahip oldukları fiziki kapasitenin ne kadarını kullandıklarını ortaya çıkarmak için her ay yapılan bu çalışma, ileriye yönelik iktisadi performans hakkında kritik ipucu veriyor. Yaklaşık 2 bin 300 işyerinden elde edilen yanıtların derlenmesi ile aylık üretim yapan reel kesimdeki kapasite kullanım oranı verisine ulaşılıyor.
MOMENTUM DÜŞTÜ
Şubat ayında "imalat sanayi kapasite kullanım oranı" 73 seviyesine gerilemiş. Bir önceki aya göre 1.6 puan gerileme söz konusu iken 2010 Şubat ayına göre 5.2 puan yukarı çıkmış. Bu arada hatırlatalım, oran kriz döneminde 58.7 puan ile dip yapmıştı. Önlemlerin etkisini göstermesiyle kazandığı momentum 2009'un son aylarına kadar sürmüş ve kapasite kullanım oranı 69.8 düzeyine kadar tırmanmıştı. Ancak bu noktadan sonra geçen yılın ilk aylarında yatay seyir izlemişti. Sonrasında ise Ekim ayına kadar yeniden yükselişe geçmişti. Ekim ayından bu yana da aralıksız geriliyor kapasite kullanım oranları.
Detaylarda da ilginç gelişmelere rastlıyoruz...
Yine ekonomi için önemli olan yatırım malları üretiminde kullanılan kapasitenin de gerilediğini gözlemliyoruz. Üretim için gerekli malları üreten firmalar geçen yılın sonlarında kapasitelerinin 73'ünü kullanırken bu yılın Şubat ayında kapasitelerinin sadece 70.3'ünü kullanabilmişler.
ÜRETİM HACMİ
Aynı resim dayanıklı tüketim malları için de geçerli ne yazık ki. Dayanıklı mal üreten firmalarda kapasite kullanımı 2010'un Aralık ayına göre yaklaşık yüzde 3.5 aşağı inmiş.
Reel sektörün durumunu gösteren diğer veri ise, "İktisadi Yönelim Anketi". Merkez Bankası'nın Şubat ayına ait yayımladığı anket sonuçları, içinde bulunduğumuz dönemde karamsarlığı, sonraki aylarda da biraz iyimserliğe dönüşü işaret ediyor. İktisadi yönelimleri tespit etmek için yapılan ankette kapasite kullanım oranı çalışması gibi aynı firmalara yollanıyor ve yaklaşık 2 bin 300 işletmenin sorulara verdiği yanıtlar toplanıyor. Merkez Bankası'nın son üç aya yönelik değerlendirmelerine göre, "üretim hacminde artış diyenler lehine olan seyrin oldukça zayıflayarak devam ettiği ve son üç ayda alınan toplam ihracat ve iç piyasa sipariş miktarlarındaki artış seyrinin de bir önceki aya göre zayıflayarak sürdüğü anlaşılıyor.
Merkez Bankası'nın ulaştığı bulgulara göre, gelecek üç aya yönelik değerlendirmeler ise şöyle... Üretim hacminde artış bekleyenlerde artış gözlemleniyor. Diğer taraftan, gelecek üç aydaki toplam sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarı beklentilerinin de önceki aya kıyasla güçlendiği, ihracat sipariş miktarlarındaki artış beklentilerinin ise zayıfladığı vurgulanıyor ankette. Gelecek on iki aya ilişkin sabit sermaye yatırım harcamalarında artış yönlü seyrin zayıflayarak devam ettiği tespitinin de altı çiziliyor.
Tüm bulguları yan yana getirdiğimizde, Merkez Bankası'nın Çin ve Brezilya merkez bankaları gibi Türkiye ekonominin çok ısındığı tanısını koymayacağını söyleyebiliriz. Yani, enflasyonist baskı kendisini hissettirecek güçte değil henüz. Son olarak, bu durumda en azından 2011'in ilk yarısının sonuna kadar parasal sıkılaştırmanın, faiz artırım sürecinin başlama olasılığının çok düşük olduğunu da ekleyelim.