Piyasalar freni patlamış kamyon gibi kontrolsüzce bir taraflara doğru gidiyor. Dünkü yazımda borsa ve bono cephesine değinmiştim. Sıra dövizde, daha doğrusu dolarda
Uzun süredir yerinde sayan dolar ne olduysa geçen yıl Aralık ayında sahneye çıkmış ve kendini göstermişti. Daha fazla gerilemesin diye mücadele eden Merkez Bankası ise dolar kurunun bir üst banda yani, 1.50-1.60n bandına yerleşmesini izlemişti. Şimdi bana izlemeyip ne yapabilirdi, dalgalı kur politikası çerçevesinde sorusu yöneltebilirsiniz. Merkez Bankası yılbaşlarında açıkladığı kur politikaları ile nasıl bir yol haritası izleyeceğini sübjektif kriterlere dayandırsa da baştan açıklıyor. Daha açık bir ifade ile, Merkez Bankası her ne kadar dalgalı kur politikası izlese bile, gerekli gördüğü durumlarda TL'nin değer kaybının yada değer kazanımının önüne geçmeye çalışan kur politikası izliyor.
MERKEZ, SEYİRCİ
Ağustos ayında dolar bir kez daha atağa geçerek TL karşısında değer kazandı ve yeniden bir üst banda taşındı. Yeni bant, son haftaya kadar 1.65-1.75 idi. Merkez Bankası yine TL'nin değer kaybına neden olan bu gelişmeyi izlemeyi tercih etti. Oysa Başkan Başçı TL'nin yeni değerinin biraz yüksek olduğunu yaptığı bir konuşmada vurgulamıştı. Raporlarında ise bir gerçeğin altını çizmişti; bu seviyelerin üzerine çıkan kurlar işimize gelmez. Gerekçeleri ise, birincisi Merkez Bankası'nın enflasyon hedeflerini tehlikeye sokması, ikincisi özel sektörün fiyatlama politikalarını bozlaması idi. Üstelik şu ekleme de gelmişti Merkez'den, "Gelişmiş ülkeler borç çevirme sorununu çözseler de, uzun süre yeterli büyüme hızına ulaşamayacaklar.
Dolayısıyla, gevşek para politikalarını sürdürecekler, sonuçta, gelişmiş ülkelerden, gelişmekte olan ülkelere gelen yabancı sermaye akımları devam edecek. Özetlediğim faktörleri yan yana getirdiğimizde Merkez Bankasının da katkısıyla dolar TL kurunda üst sınırın 1.80'ler olduğunu, daha fazlasına müdahalelerle izin vermeyeceği gibi bir izlenim çıkıyordu. Şuanda dolar 1.85 ve 1.86 aralığında heyecan yaratarak dalgalanıyor.
TÜRKİYE AYRIŞIYOR
Doların değer kazanma süreci diğer gelişmekte olan ülke para birimleri içinde geçerli değil ne yazık ki. Sadece birkaç ülkede geçen hafta sonunda biraz tırmandı, o kadar. Türkiye'nin bu konuda ayrışmasında şu faktörlerin etkili olduğunu söyleyebiliriz.
İlk neden kuşkusuz cari açık. Yabancı sermaye tedirgin. Fırsatının bulduğunda çıkmayı tercih ediyor. Diğer neden, banka ve banka dışı kurumların döviz açık pozisyonlarından endişe duymaları. Daha öncede çok başımıza gelmişti hatırlarsınız; bireylerin faiz oranının düşük olması gerekçesinin arkasına sığınarak döviz cinsinden kredi almaları. Kur yükselişi ile panikleyen döviz borçluları panik halde dolar almaya yöneldiler. Tabi, spekülatif kazanç peşinde koşanlarda kervana katılınca dolar aslında olmaması gereken seviyelere çıktı.
TL'nin dolar karşısında değerli olduğu dönemleri şöyle bir aklımdan geçirdim. Başta siyasiler olmak üzere seviniyorduk, itibarlı paramız var güzel ekonomimiz sayesinde diye. Şimdi ise TL değer kaybediyor, geçmiş yıllara ve siyasilerin bakış açısına göre tanımlarsak itibarsızlaşıyor, üstelik tüm yılların en yüksek seviyesine ulaşıyor.
Bu çelişkiler yumağı hepimizin bildiği o klasik fıkrayı çağrıştırdı bana. Bir boksör rakibinden sürekli dayak yiyor, göz şişmiş, burundan kanlar geliyor. Aralarda antrenörü, "Çok iyisin, böyle devam et" diyor. Round başlıyor, bizimki yine dayağı yemiş ve perişan halde kenara geliyor, antrenörü. "Rakibini perişan ettin, böyle devam" diyince, boksör dayanamayıp "O zaman ringde başka bir boksör var, o da beni fena hırpalıyor" demek zorunda kalıyor.
Sizce de, ciddi sorunlarla boğuşan bir ülkenin, buna euroyu ve euro bölgesini de dahil edelim, para birimlerinin TL karşısında değer kazanması biraz tuhaf değil mi?