Evet, dolar devam edebilir. Çünkü küresel belirsizlik faktörü dolar üzerinde ciddi bir baskı kurmuş durumda. Tabii, sadece küresel belirsizlik faktörü değil doların yükselmesine neden olan, bir dizi gerekçeyi ortaya koyabiliriz. Dolayısıyla, eğer Merkez Bankası beklemede kalır, kur artışını yeterince ciddiye almaz, "Bu bir küresel gelişmedir, Don Kişot gibi kendimi ortaya atmama gerek yok" derse dolar 1.90 ve üzerine çıkabilir. Ama Merkez Bankası'nın doların yükselişine kayıtsız kalmayacağını düşünüyorum.
Öncelikle dolara yukarı yönlü baskı yapan faktörlere bakalım, ardından Merkez Bankası'nın dolar üzerindeki baskıyı ne denli alacağını değinelim.
İlk sırada küresel belirsizlik faktörü yer alıyor. Hem de uzun süredir birinciliğini kaptırmadan. Euro Bölgesi borç sorunu ve bankacılık kesimi sermaye yetersizliği gibi sorunlar ile ABD ekonomisinin yeterince büyüyememesi küresel belirsizliğin kaynakları. Son gelen veriler ABD ekonomisinin derin bir durgunluğa girmeyeceği sinyallerini veriyor. Tarım dışı istihdamdaki artış, Case-Shiller endeksinden konut sektörünün canlandığı izlenimleri küresel belirsizlikte ABD faktörünün azalmasına ve gözlerin artık tamamen Euro Bölgesi'ne çevrilmesine neden oldu. Dolayısıyla, küresel ekonominin ipleri bir süre Euro Bölgesi'nin elinde olacak desek yeridir.
EN ETKİLİ FAKTÖR
Bu yüzden dolar TL kurunu etkileyen faktörlerin başında küresel belirsizlik geliyor. Eğer Avrupa sorunlu ülkelerin borç çevirme güçlüklerine çözüm üretemezse, banka ve banka dışı kurumların "likit kalma" talepleri artarak devam edecek. Elinde tahvil, hisse senedi ve emtiaları olanlar dolara çevirmeye çalışıp olası bir krize karşı hazırlıklı olmak istiyorlar. Hatırlayacağınız gibi, herkes bir anda kendisini 2008 küresel krizinin içinde bulmuştu. Bu yüzden aynı hataya düşmemek için olası bir krizde şimdiden temkinli olma yolu tercih ediliyor. Yen ve İsviçre Frangı yıl içinde çok yükseldiğinden ve bu ülkelerin merkez bankaları gereken önlemleri aldığından, likit kalma talebini şu günlerde sadece dolar karşılıyor. Birinci faktöre yönelik tespitimizi yapalım, eğer Euro Bölgesi'nde sorunlar devam ederse ki, etme olasılığı çok yüksek görünüyor, dolar TL karşısındaki yükselme gücünü korur. Yani, dolar üzerindeki yukarı yönlü basınç devam eder.
İkinci faktör ise cari açık. Kasım verilerine göre yıllık bazda cari açığımız 78.6 milyar dolara tırmandı. Yüzde 10 büyüklükteki cari açık, daha açık ifadeyle döviz açığı, ister istemez dolar TL kuruna yukarı yönlü baskı oluşturuyor. Merkez Bankası'nın beklentileri paralelinde cari açık yeni yılda düşüşe geçer ve cari açığın en büyük kaynağı olan enerji konusunda yapısal reformlar hızlandırılırsa, kur baskısı da kısmen hafifleyebilir.
ÇIKIŞ FAZLA
Üçüncü faktör ise banka ve banka dışı kurumların kısa vadeli dış borç toplamları, daha doğrusu dolar açık pozisyonları. 40 milyar dolar civarında açık pozisyon var ki, bu rakamın yüksek ve kurları yukarı itecek güçte olduğunu söylememiz doğru olmaz. Kurumların borçlarını şimdilik kolay çevirebildiklerini de göz önünde bulundurursak, dolar TL kuruna bu cepheden bir baskı gelmeyeceği tespiti yapabiliriz. Dördüncü faktör, yabancı sermaye çıkışları. Geçen yıla kadar gelen sermaye, giden sermayeden yaklaşık net pozisyon 2 milyar dolar civarında.
Merkez Bankası'nın "kurların daha fazla yükselmemesi gerekir" yaklaşımı ve bu bakış açısına göre uygulamaya çalıştığı kur politikası "dolar kurunun daha da yukarı gider mi" sorusunun yanıtını belirleyecek. Kritik soru, dolar üzerindeki küresel düzeyde oluşmuş yüksek basınç karşısında Merkez Bankası ne kadar etkili olabilir ve rezerv büyüklüğü açısından ne kadar süre direnebilir? Birkaç kez yumruğunu masaya vuran ve kuru 1.90'dan alıp 1.80'lere, hatta daha da altına çekebilen Merkez Bankası'nın kurları baskılamak için kararlı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Lakin, rezervlerini dikkate alan ve dolar kuru gelişmesinin küresel olduğuna inanan Merkez Bankası kararlılığını bir kenara bıraktı ve temkinli olmayı tercih etti
Bu durumda, yazımızın başlığındaki sorunun yanıtını verelim. Evet kurlar biraz daha yukarı gidebilir. Ama panik yok...