Mart ayında dış ticaret açığı belirgin bir düşüşle Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı olan "cari açığa" olumlu katkı yaptı. Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre, Mart ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 25.3 geriledi. Takvim etkisi arındırıldığında bile açığın yüzde 12'nin üzerinde gerçekleştiğini görüyoruz. Hem düşüş oranının yüksek olması hem de düşüşün kaynakları anlamlı.
Piyasalar her ne kadar bu gelişmeyi dikkate almış olmasalar da, iktisadi açıdan oldukça önemli olduğunun altını çizelim...
* İhracat aylık bazda ilk kez 13 milyar doları aştı. İhracatın yükselmesi Türkiye ekonomisinin büyümesine ve aynı zamanda istihdama pozitif yansıyacak.
* İhracatın artmasının temel kaynağı yeni pazarların devreye girmesi. Bir taraftan en büyük dış ticaret partneri ile tutar bazında hacim korunurken, diğer taraftan Ortadoğu ve Körfez ülkelerine yapılan ihracat artmış. Yüzdesel dağılımda doğal olarak Avrupa'nın payı gerilemiş. Geçen yıl Mart ayında AB'nin toplam ihracattaki payı yüzde 48.3 iken, bu yılın aynı ayında AB ağırlığı yüzde 41.6'ya düşmüş. Avrupa'daki yüksek risklerin dış ticaret üzerinde yarattığı aşağı yönlü baskılar yeni pazarlar ile azaltılmış oluyor. İhracat pazarının genişlemesinin diğer önemli yanını ise şöyle açıklayalım. Türkiye Avrupa'ya yaptığı ihracat sonrasında euro kazanıyor. İthalatın büyük kısmını dolar ile yapıyor. Yani euro kazanırken dolar ödüyor. Euro Bölgesi sorunları yüzünden euronun dolar karşısında değer yitirmesi sonucunda Türkiye'nin dış ticaret açığının bedeli daha ağır oluyor. Bu bağlamda, son aylarda yeni pazarlara dolar ile ihracat yapılması dış ticaret açığına döviz cinsinden olumlu etki yapacaktır.
KARŞILAMA ORANI
* Mart ayı verilerinde dikkat çeken bir gelişme de hemen hemen ilk kez ihracat artarken ithalat geriledi. Genellikle, dış ticaret açığında azalma olduğu aylarda ihracattaki yükseliş ithalattan daha fazla olurdu ve bunun sonucunda açık aşağı gelirdi. Oysa son verilere göre ihracat yükselirken ithalat düştü. İhracat Mart ayında 13.2 milyar dolar seviyesine ulaşırken, ithalatta 20.5 milyar dolara indi. Sonuçta ortaya çıkan 7.3 milyar dolarlık açığa hem ihracat hem de ithalat cephelerinden katkı geldi.
* Yukarıda özetlediğim gelişme sonrasında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 64.3'e tırmandı. Bu rakamı şöyle okuyalım, geçen yıl Türkiye yaptığı ihracat ile ithalatının sadece yüzde 54.6'sını karşılayabilirken, bu yılın Mart ayı itibariyle ithalatın yüzde 64'ünü ihracattan elde ettiği gelir ile karşılıyor. Uzun aradan sonra ilk kez yüzde 60'ların üzerine çıkıyor oran.
ZAMANLAMANIN ÖNEMİ
Dış ticaret açığındaki düşüşün zamanlaması da ilginç oldu. Zira, dış ticaret açığı cari açığı yukarı iterken turizm gelirleri de açığın azalmasına etki yapıyordu. Ancak, bu yılın ilk çeyrek turizm rakamları çok iç açıcı gelmedi açıkçası. TÜİK verilerine göre 3 ayda turizm gelirleri yüzde 9.7 düşüşle 2.8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiş. Aynı şekilde gelen turist sayısında da aynı dönemde yüzde 4.1 azalma olmuştu.
Dış ticaretteki gelişmeler Merkez Bankası açısından da oldukça önem taşıyor. Çünkü, Merkez Bankası yüksek cari açığı göz önünde bulundurarak para politikası bileşenlerini yönlendirmeye çalışıyor. Yabancı sermaye çıkışları olduğunda faiz oranlarını yükseltmek zorunda kalıyor. Dış ticaret açığının düşmesine paralel olarak cari açığın gerilemesi Merkez Bankası'nın para politikası uygulamalarında hareket alanını genişletiyor. Son açıklanan Enflasyon Raporu'nda Merkez Bankası 2008 krizinden bu yana süren iç ve dış talep asimetrisinin azaldığının altı çizilmiş. Krediler ile iç talep aşağı geliyor, buna karşın ihracat ile dış talep canlandırılıyor.
Sözün özü, kontrollü bir şekilde ekonominin soğutulduğu bir dönemde ihracatın arması hayati önem taşıyor. İhracatçılarımızın başarılı performanslarının devamını dileyerek yazıyı sonlandıralım...