İspanya bir türlü kendisinden beklenen adımı atmıyor. Avrupa Merkez Bankası'nın tahvillerini almak için bir yerde koşul olarak getirdiği, Almanya'nın oldukça ciddi olduğu bu konuda neden direnir İspanya bilinmez. Çünkü, "Peki sen bilirsin İspanya" derse Avrupa ve ABM, bildiğimiz kadarıyla B planı da yok tek başına yola devam etmek için.
Biraz meraklandırdım sizi sanırım. İspanya'dan beklenen adım şu; maddi yardım için Avrupa'nın gerekli mercilerine resmi başvuru yapması gerekiyor. "Bunda çekinecek ne var" diyebilirsiniz. Eğer, Avrupa istikrar fonlarına resmi başvuru yaparsa, mali disiplini sağlama yönünde kritik yaptırımları kabul etmiş olacak. Daha açık bir ifadeyle, Avrupa'ya karşı ciddi taahhütlerde bulunacak. Nasıl zorda olan bir ülke üyesi olduğu IMF'ye başvurup yardım alıyor ve belli sözler veriyorsa, Avrupa ülkeleri de o coğrafyada ekonomik ve siyasi istikrarı sağlamak için kurulmuş olan fonlara verilecek ev ödevlerini kabullenip, yardım talebinde bulunuyorlar. Yeri gelmişken parantez açıp bir konuya da açıklık getirelim bu vesileyle. Bazı fonlarda, özellikle IMF'de üye ülkelerin koydukları paralar karşılığında belirli kotaları oluyor. Paraların dörtte üçü kendi, kalanı SDR (Özel Çekme Hakkı) biriminden oluşuyor. Talep edilen maddi yardım bu ölçülerde olduğu gibi aynı zamanda fon içindeki alınan kararlarda söz sahipliği de kota sonrası verilen oran ölçüsünde oluyor. Dolayısıyla, üye ülkeler bu alanları genişletmek istediğinde fona daha fazla katkı yapabiliyorlar.
Yani, IMF'ye yardım yapmak gibi bir şey söz konusu değil. Sadece siyasi malzeme yapılabilir.
HIZLI ARTIŞ
Parantezi kapatıp konumuza geri dönelim. Avrupa İstikrar Mekanizması (ESM) ya da EFSF İspanya'ya ağır ödevler verecek hiç kuşkusuz, asgari ücretin aşağı çekilmesi, toplu iş sözleşmelerinin dondurulması, yüksek sayıda kamu personelinin işine son verilmesi, kamu harcamalarının kısılması gibi. Hatırlayacağınız gibi, troyka (AB, AMB ve IMF) Yunanistan'a yaklaşık 130 milyar euroluk yardım için madde madde yazılmış niyet mektubu almıştı. Tabii, zaman içinde kemer sıkıldıkça da halk isyan etmeye başladı. Bu yüzden troyka 35 milyar euroluk dilim sonrası vermeyi planladığı 31 milyar euroluk dilimi bir türlü serbest bırakmıyor, derslerini biraz daha iyi çalışması için. İşte İspanya benzer durumu düşmemek için deyim yerinde ise ayak sürümeyi tercih ediyor.
İspanya'nın borç stoku şu an itibariyle göreceli olarak çok yüksek olmamasına karşın artış hızı biraz ürkütücü boyutta. Son 1 yılda İspanya'nın borç yükündeki artış oranı yüzde 13'leri buldu. Şu gerçeği de ekleyelim, İspanya bankalarının sermayelendirilmesi için verilen 30 milyar euro gibi aralarda yapılan "kıyaklar" borçlara bindirilmiyor. Hızlı artış sonrası borç oranı yüzde 70 sınırına kadar dayandı. Oysa borç stokundaki artış hızında Euro Bölgesi 17 ülke ortalaması yüzde 3 seviyesinde. Euro Bölgesi'nin toplam borçları ise 8.2 trilyon euroyu biraz aşıyor.
BİR DİZİ TOPLANTI
Euro Bölgesi'nin maliye bakanları bu hafta içinde bir araya gelecek. 18-19 Ekim'de de AB liderleri toplanıp coğrafyalarındaki ekonomik durumu gözden geçirecek. Aslında biraz da İspanya ile karşı taraf arasındaki psikolojik savaşa tanık olacağız. İspanya Başbakanı Rajoy, halkının tepkisini çekmemek için finansal yardım başvurusunu geciktirirken güvendiği bir faktör var, o da domino etkisi... "Borç çevirme sorunuma katkı yapmazsanız tahvillerimin faiz oranları yeniden 7-7.5'lara çıkar, tahvilimi aktiflerinde bulunduran sizin bankalarınız zor durumda kalır" mantığına dayamaya çalışıyor sırtını. Bir yerde blöf yapmasının nedeni de bu.
Son olarak İspanya'nın blöfünün piyasalara etkisini değerlendirelim... Her fırsatta kendilerine kar payı çıkaran piyasa aktörleri İspanya ile Avrupa'nın karşılıklı restleşmesinden memnun görünüyor. Tahvil faiz oranlarındaki oynaklık sayesinde bono yatırımcıları yılbaşından bu yana iki haneli kazançlara ulaşmış. Hisse senedi yatırımcıları da rahatsız değil. İspanya sorunu ile düşüş ve düşük fiyattan pozisyon alımı, sorun çözülmesi ile yükseliş ve yüksek fiyattan pozisyondan çıkış.... Kısa günün karı.