Piyasa formülünde piyasalara etki edecek değişkenler içinde yabancı yatırımcıların yer verdiği ancak yerli yatırımcıların formüle dahil etmedikleri ya da etmek istemedikleri bir değişken vardı; iç siyasi gelişmeler. Yabancı yatırım bankalarının, aracı kurumların raporlarını incelediğimizde bu değişkene hep rastlıyorduk. Özellikle de "Gezi Parkı" olaylarından sonra...
Borsa İstanbul'un bu yıl bazen dar bazen geniş bant içinde dalgalandığını izledik. Zikzaklara rağmen yıl genelinde endekslerin tamamı aşağı doğru gelmiş. Dolayısıyla, 2013'ün ilk iş gününde borsadan hisse senedi almış bir yatırımcının parasının bir kısmı ne yazık ki buharlaştı. BİST 100 endeksi 2 Ocak tarihinde 79 bin 168 seviyesinde idi. Hafta ortası itibariyle 69 bin 300'lere kadar gerilemişti. İki endeks arasındaki farkı hesapladığımızda BİST 100 endeksinin TL bazında yüzde 12.8 gerilediği sonucuna ulaşıyoruz. Döviz cinsi endeks performansı daha vahim. Dolar bazında BİST 100 yüzde 22 ve euro bazında yüzde 24.6 düşmüş.
Uzun süredir hisse senetlerinin lokomotifi olan bankacılık sektörü hisseleri bu yıl bırakın borsayı sürüklemeyi BİST 100'de ardında kalmış. Yılbaşında 164 bin 701 düzeyindeki endeks 18 Aralık itibarıyla 122 bin 884'e inmiş. Yani yüzde 25.3 değer yitirmiş bankacılık hisse senetleri. Dolar ve euro bazlarında ise sırasıyla yüzde 32.5 ve yüzde 34.9 aşağı gelmiş.
BİST 100 endeksine 100 TL yatırım yapmış bir tasarruf sahibinin artık 87 TL'si var. Yurtdışından 100 dolarla gelip TL'ye dönmüş BİST 100'e yatırım yapmış ve şimdi yeniden dolara dönüp ülkesine gitmek istiyorsa 77.5 doları olacak cebinde. Eğer geçen senenin performansına göre banka hisse senedine yönelmişse parasının üçte birini Türkiye'de bırakıp yurduna gidecek.
YABANCI TEMKİNLİ
22 Mayıs tarihinde FED Başkanı Bernanke'nin yaptığı konuşma sonrası risk algısı yerli ve yabancı yatırımcılar için değişmişti. Sonrasında Gezi Parkı olayları eklenince ayrışma oldu yerli ve yabancılar arasında. Yabancılar Suriye gibi kritik rol oynayan jeopolitik faktörlerin yanı sıra iç siyasi gelişmeleri de yatırım kararlarında dikkate aldı. Zaten rakamlar da bunu teyit ediyor. Çıkan yabancı sermaye 10 milyar doları aştı. Hisse senedinin yanı sıra, tahvil ve mevduatlar da dahil çıkışa. Henüz sular da durulmadı. Kasım ayında da yabancılar 391 milyon dolar net satış yaptı. Yüzde 68'lere kadar çıkmış olan yabancı payı yüzde 62.65'e indi.
Yabancılar temkinli çıkıştan yana... Yerli yatırımcıları deyim yerinde ise pek ürkütmek istemiyorlar. Çünkü, yerli yatırımcılar çabuk panikliyor ve kitle psikolojisi ile iniş ya da çıkışların dozajını yükseltiyor. Borsa İstanbul'un bir önceki başkanı günlük fiyat hareketlerinde yerli yatırımcıların payının yüzde 80'lerde olduğunu açıklamıştı. Hisse senetlerini elde tutma süresi ortalama 1 ay civarındaymış. Oysa yabancıların 1 yıla yaklaşıyormuş elde tutma süresi. Bu yüzden kademeli çıkış planları yapıyorlar. Endeksi fazla aşağı çekmeden. Düştüğünde tepki alımlarıyla bir üst banda getiriyorlar. Sıkışmış olmaları bir yerde borsanın fazla kan kaybetmesini engelliyor. 2 hafta önce ABD'de işsizlik rakamının yüzde 7'ye düştüğü açıklandığında 74 binlerden 71 binlere gelmiş, hemen devreye giren yabancı alımlarıyla tekrardan 73 binlere çıkmıştı.
Son iç siyasi gelişmeler, Mart ayındaki yerel seçimler Türkiye piyasaları için ek faktörler olacak diğer gelişmiş ülkelere nazaran. Açık bir ifadeyle, tartışılabilir ama istikrar sihrinin bozulması ekonomik faktörlerden öte siyasi faktörleri ön planda tutacak.