 Emekli orgeneral Ragıp Gümüşpala ve Mehmet Yorgancıoğlu, Adalet Partisi'nin kuruluş günlerinde bir grup partili ile. |
Adalet Partisi'ni kuran heyetten sadece bir kişi kaldı.
Yakın siyasi tarihimizin bu son canlı tanığı, Mehmet Yorgancıoğlu'ndan başkası değildi.
Balçova'daki evinde anılarıyla yaşayan Yorgancıoğlu, 27 Mayıs darbecilerinin kapattığı Demokrat Parti'nin ardından Adalet Partisi'nin kuruluşunu şöyle anlatıyor:
"Türkiye'de Demokrat Parti ile başlayan demokrasi mücadelesi ve büyük demokrat kitle ortada bırakılamazdı. Bu mücadele, 11 Şubat 1961 günü Ankara Valiliği'ne verilen bir dilekçe ile resmen devam ettirilmeye çalışıldı."
* * *
AP'nin kurucular heyeti 3 eski Demokrat, 4 eski Köylü Partili, 4 asker kökenli olmak üzere, 11 kişiydi. Görev bölümünde emekli orgeneral Ragıp Gümüşpala genel başkan, Mehmet Yorgancıoğlu da, genel başkan vekili ve teşkilat başkanı oldu. Cevdet Perin, Kamuran Evliyaoğlu ve Mehmet Yorgancıoğlu, Demokrat Parti'den bu yana süregelen misyonu üstlenmişlerdi.
Mehmet Yorgancıoğlu, o günleri şöyle anlatıyor:
"Gümüşpala ile tanışmamız Yassıada'dan çıkışımdan bir ay sonra, 15 Aralık 1960 günü oldu. Eminsuculardan emekli albay Orhan Kor aracılığı ile gerçekleşen buluşmamız, orduevinde gerçekleşti. Temel esaslarını Yassıada'da hazırladığım 8 madde üzerinde anlaşmaya vardık. Başlangıç böyle oldu..."
* * *
Yorgancıoğlu ve arkadaşları kuracakları parti için isim olarak, "Türkiye Adalet Partisi"ni düşünmüşlerdi. Bu heyet sonradan parti adının, "Adalet Partisi" olmasına karar verdi.
Adalet Partisi kuruluşunun ilk teşebbüsü İzmir'de başlamıştı. Bunu, İstanbul, Ankara, Manisa, Aydın, Denizli, Muğla, Bursa, Diyarbakır ve Balıkesir izledi.
İşte bu aşamada AP'nin ilk kurucular toplantısında, yaşlı iki üye Mehmet Yorgancıoğlu'nun, genel başkan vekilliği ve teşkilat başkanlığı için çok geneç olduğunu ileri sürdü.
Buna karşı Yorgancıoğlu'nun tepkisi şöyle oldu:
"Bu yük bana haz ve güç verecektir. Bütün enerjimi ve kabiliyetimi bir araya teksif ederek kuracağım sağlam bir teşkilatla sizi iktidara getireceğim. Bakın, Kennedy'de 42 yaşındadır ve koskoca Amerika'nın başkanıdır."
***
Ertesi gün sabah gazeteleri okuyan Gümüşpala, Yorgancıoğlu'nun evini telefonla aradı ve sordu:
"Gazeteleri okudun mu? İktidara geliyoruz demişsin..."
Yorgancıoğlu'nun Gümüşpala'ya cevabı şöyle oldu:
"Evet paşam, iktidara gideceğiz. Biz bu partiyi çelik-çomak oynamak için kurmadık."
* * *
Ve 16 Mart 1961 tarihli gazete manşetleri...
"Biz Adalet Partisi'ni DP'nin devamı olarak kurduk. Meşru bir hükümeti yıkarak, sözümona ihtilal yaptıklarını zanneden gafiller Yassıada karşısındaki Hayırsız Adayı unutmasınlar dediği tespit edilen AP Genel Başkan Vekili Mehmet Yorgancıoğlu nezarete alındı."
Bu, tutuklama beraberinde bir takım siyasi ayak oyunlarını da gündeme getirdi.
Şimdi Yorgancıoğlu'nu dinleyelim:
"Cemal Gürsel, yazdığı tehdit mektubunda (Bizi Hayırsız Adaya sürecek bir adamı nasıl partinin başına getirirsin) diyordu. Cemal Gürsel'in mektubu, hakkımda altında imzalar bulunmayan bir ihraç belgesi hazırlanmasına, seçme ve seçilme hakkımın partimce gasp edilmesine yetti. İki ayı Buca Cezaevi'nde tutuklu olarak 14 gün süren mahkeme sonunda beraat ettiğimde, parti tüzüğündeki kurucular listesinden sildirilmiş olan ismimin tekrar yazılması için tüm illere yazılar gönderilirken, tükürdüklerini yalayanlar, özür dileme yolları arıyordu."